محمدحسین فرشباف معطر - دانشجوی کارشناسی ارشدبرنامه ریزی شهری دانشگاه آزادهمدان
اکبر اصغری زمانی - استادیارگروه جغرافیای دانشگاه زنجان

طی صد سال اخیر شهرها در صد زیادی از جمعیت جهان را به سوی خود جذب کرده اند، برای اولین بار در تاریخ تعداد کسانی که درشهرها زندگی می کنند به همان اندازه افراد ساکن در بیرون شهرها رسیده است . در سالیان اخیر مادرشهر تبریز شاهد تحولات اساسی در بخش های اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی، مسکن و ...و به تبع آن تحولات شهری بوده است. با در نظر گرفتن موضوع تحقیق ، شاخص های طبیعی و انسانی مرتبط با گسترش شهری شامل کاربری اراضی، مسیل ها، گسل، شیب، و ... انتخاب گردید، پس از انتخاب معیارها با در نظر گرفتن استانداردهای موجود در رابطه با موضوع مورد مطالعه ، به وزن دهی به هریک از معیارها پرداخته شد و وزن های بیشتر به عوامل مثبت جهت مطابقت با معیارهای مکان یابی توسعه آتی شهری و وزن های کمتر به عوامل منفی داده شد. پس ازآن تهیه ماتریس دوتایی معیارها طبق اولویت های منتج از پژوهش های پیشین و مشاوره با متخصصین امر ، به ارزیابی کلی لایه های دخیل در امر مکان یابی توسعه آتی شهری پرداخته و دست به ترکیب و روی هم گذاری لایه های وزن دهی شده گردید و مشخص گردید از کل مساحت محدوده مورد مطالعه که 103000 هکتار می باشد 24295 هکتار یعنی حدود 24 درصد اراضی کاملا مناسب برای گسترش شهری می باشد و از روی هم گذاری لایه ها ، به یک نقشه نشانگر مکان های مناسب برای توسعه آتی شهری تبدیل شد که با بدست آمدن هر یک از نقشه های تحقیق، به وزن دهی هر یک از معیارها با توجه به استانداردهای ارائه شده در جداول مربوطه پرداخته و سپس با تلفیق این معیارها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP نقشه نهایی کار که نشانگر اراضی کاملا نامناسب تا اراضی کاملا مناسب برای گسترش شهری می باشد، بدست آمد

مکان یابی ، الگوی گسترش شهری ، مادرشهر ، مدل تحلیل سلسله مراتبی