نرجس خرسند - مدرس بخش شهرسازی موسسه آموزش عالی اشراق بجنورد
علی سلطانی - استادیاربخش شهرسازی دانشکده هنرومعماری دانشگاه شیراز
خلیل حاجی پور - استادیاربخش شهرسازی دانشکده هنرومعماری دانشگاه شیراز

پراکنده رویی شهری یکی از اشکال رشد شهر می باشد که در اثر برهم کنش عوامل متعددی ظاهر می شود. یکی از راهکارهای مدیریتی برای کنترل این رشد تعیین دقیق شاخصهای تاثیرگذار در میزان رشد آن می باشد که با محاسبه این شاخص ها می توان برنامه ریزیهای لازم را برای مدیریت و کنترل آن انجام داد. شیراز از جمله کلان شهرهایی است که رشد جمعیت شتابانی را طی سالیان متوالی شاهد بوده است. متاسفانه این رشد شتابان، اغلب بدون برنامهریزی و مدیریت صحیحی اتفاق افتاده و منجر به وقوع پیامدهایی(پراکنده رویی) در سطح شهر شده است. این تحقیق سعی در تعیین شاخصهای اندازه گیری پراکنده رویی شهری با تاکید بر ملاحظات کالبدی دارد. شاخصهای هندسه فرکتال، آنتروپی، ضریب جینی و خود همبستگی فضایی به عنوان مهمترین شاخصهای کالبدی که نشان دهنده میزان بی نظمی، الگوی فضایی رشد و و در نتیجه پراکندهرویی شهری کلانشهر شیراز می باشند، اندازه گیری شدند. امروزه هندسه فرکتال، به عنوان رهیافتی جدید در مطالعات شهری وارد شده و به جایگاه مهمی دست یافته است. مقادیر بدست آمده برای این شاخصها تاییدی بر الگوی نامناسب رشد شیراز و پراکندهرویی این کلانشهر است. مقادیر بدست آمده برای کلانشهر شیراز با کلانشهرتهران مقایسه شده که همگی در جهت تایید پراکندهرویی شهری شیراز می باشند

پراکنده رویی شهری ، اندازه گیری پراکنده رویی ، هندسه فرکتال ، کلانشهر شیراز