حکیمه قنبری - دانشجوی دکتری جغرافیابرنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
شمس الله کاظمی زاد - کارشناس ارشدجغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمدرضا رضایی - دانشجوی دکتری جغرافیا برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه
امیررضا مهدی زاده - کارشناس ارشدجغرافیا برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه

در صورتی که رشد و توسعه، بدون شناخت و ناهماهنگ با فضای جغرافیایی باشد، شهر بیمار، فرسوده و رو به زوال خواهد بود. در این پژوهش جهت بررسی موانع پویایی فضای شهری بافت قدیم به بررسی عوامل کالبدی (شبکه معابر، دسترسی، تراکم جمعیت، مساحت قطعات، تعداد طبقات، مصالح ساختمانی، کیفیت ابنیه، عمربنا، سازگاری و ناسازگاری کاربری ها)، اجتماعی – فرهنگی (سابقه سکونت، دسترسی به رایانه و اینترنت، حسن خلق، میزان همبستگی مشارکت ساکنین، برخورداری از گروه های همیار و شوراهای محلی، تسهیلات و سیاست های تشویقی در امر بهسازی و نوسازی، ماندگاری ساکنین محلات) و اقتصادی (متوسط درآمد سرپرست خانوار، وضعیت برخورداری از وسیله حمل و نقل، وضعیت شغلی سرپرست خانوار) شهر با تکمیل 160 پرسشنامه به شکل نمونه گیری تصادفی ساده از میان ساکنین و 30 پرسشنامه از میان مسئولان مدیریت بافتهای فرسوده شهری پرداخته شد و عوامل دخیل در عدم پویایی این بافت های شناسایی گردید پس از آن با استفاده از مدل برنامه ریزی راهبردی SWOT قوت ها، ضعف ها،فرصت و تهدیدها ، اولویت بندی شده و به ارائه راهبردهای و سیاستهای مناسب در جهت پویایی فضای بافت قدیم شهر در محدوده مورد مطالعه محله قره آغاج تبریز پرداخته شد. نتایج تحلیل نشانگر ارتباط مستقیم کیفیت زندگی، شرایط اقتصادی، اجتماعی و کالبدی ساکنین با پویایی و بهسازی فضاهای شهری بافت قدیم است. راهبردهای ارائه شده عبارتند از: مشارکت مردمی در تصمیم سازی و تصمیم گیری و اجراء؛ تمهید امکانات در جهت اجرا از سوی مدیریت شهری؛ تقسیمات کالبدی - اجتماعی مناسب در سطح شهر؛ ارتقا و تقویت مدیریت شهری پاسخگو، افزایش درآمد ساکنان بافت؛ ایجاد اشتغال پایدار. توزیع متعادل و بهینه ی کاربری ها؛ توزیع بهینه جمعیت؛ مقاوم سازی بناها. ارتقاء نفوذپذیری شبکه و افزایش سطح دسترسی؛ اصلاح شبکه های ارتباطی. بهبود شرایط آسایش اقلیمی؛ کاهش مداخلات و بارگذاری های بی رویه شهری (استفاده بهینه از فضا).

برنامه ریزی ، بافت فرسوده ، پویایی فضای شهری ، تبریز