رضا عبدی - دانشجوی کارشناسی ارشدمهندسی سازه های ابی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
مهدی یاسی - دانشیارگروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه
حسین صدقی - استادمهندسی هیدرولوژی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

توجه به مهندسی محیط زیست در جهان در دهههای اخیر اهمیت زیادی پیدا کرده است. پرداختن به این علم در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز از چند سال قبل آغاز شده است. این مقاله به بررسی و مقایسه مدلهای نرمافزاری جدید مورد استفاده در برآورد جریان زیست محیطی رودخانه پرداخته است. در این مطالعه نیاز زیست محیطی رودخانه با مدلهای اکو- هیدرولوژیکی انتقال منحنی تداوم جریان ،(FDC Shifting) ، ذخیره رومیزی (DRM) و محدوده تغییرپذیری(RVA) برآورد شده است. مقادیر بدست آمده با نتایج روش تنانت به عنوان روش توصیه شده وزارت نیرو مقایسه گردیده است. برای مطالعه موردی، رودخانه مشترک مرزی و دائمی زاب انتخاب شد. بازههای مطالعاتی درابکای خانه در بالادست، گرژال در میاندست و پل سردشت در پاییندست رودخانه زاب متناظر با ایستگاههای هیدرومتری موجود بر روی رودخانه، در فاصله طولی 160 کیلومتر از رودخانه انتخاب گردید. جریان زیست محیطی متوسط از روش اکو- هیدرولوژیکی FDC Shifting در کلاس مدیریت زیستی C (حفظ حداقل شرایط اکولوژیکی رودخانه) برای بازههای درابکای خانه، گرژال و پل سردشت به ترتیب 5/1، 7/15 و 9/16متر مکعب بر ثانیه (معادل 23، 36 و 38 درصد دبی متوسط سالانه)، بدلیل در نظر گرفتن پارامترهای زیست محیطی رودخانه و اکوسیستم منطقه پیشنهاد می- گردد. این نتایج در اکثر موارد از مقادیر بدست آمده از روش تنانت بیشتر است. در انتها توزیع ماهیانه مقادیر پیشنهادی روش FDC Shifting دبیهای زیست محیطی ارائه شده در گزارش سدهای موجود ، در بازههای مطالعاتی و دبیهای متوسط ماهانه ایستگاههای مورد مطالعه با هم مقایسه شده است

تنانت ، رودخانه زاب ، روش اکو هیدرولوژیکی ، نیاز زیست محیطی ، FDC Shifting