معصومه حسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
آیدا جوانمرد
فضه صادقی

بیوتکنولوژی یا زیست فناوری یکی از مدرنترین شاخههای زیستشناسی، علمی است که از سال 1920 به وجود امده است. تمرکز جامعه نسبت به محیط زیست در قرن حاضر و در نظر گرفتن آن بهعنوان یک جز از سرمایه، لزوم حفظ آن را با استفاده از بیوتکنولوژی ضروری میگرداند. خذف موثر آلایندههای خطرناک محیط زیست، با استفاده از میکروارگانیسمهای پالایشگر آلودگی و استفاده از تکنیکهای حفظ، نگهداری و حراست از ذخایر ژنتیکی کشور از جمله کاربردهای بیوتکنولوژی در زمینه محیطزیست میباشد. جنگل ها و مراتع کشور، از منابع طبیعی تجدیدشونده هستند. برای حل مشکلات این منابع باید بهگونه ای عمل کرد که با حداقل سرمایه گذاری بتوان به حداکثر بهره برداری رسید. حدود 30 درصد از سطح کره زمین به وسیله جنگل ها پوشیده شده است بنابراین جنگلها از اهمیت ویژهای برخوردارند. خشکسالی به علت تغییرات آبوهوایی، بیماریهای گیاهی و آفات نباتی میتوانند به سرعت منابع طبیعی را تهدید کنند. بیوتکنولوژی از طرق مختلف میتواند در زمینه حفظ و بهره برداری بهینه از جنگل ها و مراتع مفید واقع شود. با استفاده از روش های کشت بافت می توان گونه های درختان جنگلی در معرض انقراض را که در شرایط طبیعی قادر به تکثیر نیستند، با هدف تکثیر انبوه در شرایط کنترل شده آزمایشگاه، کشت نمود و از نابودی نجات داد. یکی دیگر از موارد استفاده از تکنیک کشتبافت در بخش جنگل، کوتاهکردن دوره تجدید نسل درختان جنگلی میباشد. یکی دیگر از الویتهای بیوتکنولوژی، اصلاح و تولید درختان با سرعت رشد زیاد و فرم متناسب، به منظور استفاده بهینه از منابع جنگلی، افزایش بازده اقتصادی جنگل های موجود میباشد. بهمنظور شناسایی سریع و بهموقع ژنوتی پها نیز میتوان از نشانگرهای مولکولی استفاده نمود و همچنین، با استفاده از مهندسی ژنتیک میتوان به اصلاح درختان جنگلی و مقاومت آنها نسبت به آفات و بیماریهای گیاهی دست یافت. علاوهبراین بعضی از ترکیبات شیمیایی، از گیاهان چوبی که رشد کندی دارند به دست میآیند که ممکن است این گیاه نادر بوده و یا در معرض انقراض باشد. که با استفاده از علم بیوتکنولوژی میتوان این ترکیبات شیمیایی را بدون از بین بردن گیاه تولید نمود.

بیوتکنولوژی، جنگل، کشتبافت، مهندسی ژنتیک