راضیه هاشمی - اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
ورهرام رشیدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
سیامک ساعدی - گروه خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

با توجه به وسعت منابع آب و خاک شور در کشور و نیز با عنایت به اهمیت گندم به عنوان مهمترین محصول زراعی کشور،دستیابی به ارقام دارای عملکرد بالاتر در شرایط تنش شوری یکی از اهداف بهنژادی این محصول میباشد؛ به همین منظورپژوهشی جهت بررسی تأثیر تنش شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد لاینهای گندم دوروم در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالزراعی ١08١ اجرا شد. فاکتور اول اعمال تنش شوری در مراحل مختلف رشد گیاه شامل چهار سطح بدون تنش، تنش درمراحل پنجهزنی، گلدهی و دانهبندی و فاکتور دوم شامل 8 لاین گندم دوروم بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرمتقابل سطوح تنش×لاین برای صفات ارتفاع بوته، وزن ریشه، تعداد گلچه در سنبلچه و تعداد دانه در سنبله اصلی معنیدار وبرای برخی دیگر مانند عملکرد دانه غیرمعنیدار بود. این امر حاکی از آن است که لاینهای مورد مطالعه در مراحل مختلف اعمال تنش از لحاظ صفت عملکرد دانه نسبت به شوری اعمال شده6/2دسیزیمنس بر متر( واکنش مشابهی نشان دادند. همچنین تفاوت کاملا معنیداری بین لاینهای مورد بررسی از نظر همه صفات وجود داشت که بیانگر تنوع ژنتیکی بین لاین ها بود. با مقایسه میانگین عملکرد دانه لاینهای مختلف مشخص شد که لاینهای شماره4 LEE/KL( و 6 )FOSKAL بیشترین میزان عملکرد را در شرایط بدون تنش و تنش شوری به خود اختصاص دادند، بنابراین به عنوان لاینهای متحمل بامیزان عملکرد مطلوب در این پژوهش شناخته شدند. همچنین مقایسه میانگین سطوح تنش برای اغلب صفات، مرحله پنجه- زنی را به عنوان حساسترین مرحله نسبت به تنش شوری نشان داد. بررسی ضرایب همبستگی صفات تحت شرایط تنش شوری مشخص کرد که صفات وزن ریشه و تعداد سنبلچه در سنبله همبستگی مثبت و بسیار معنیداری را با عملکرد دانهداشتند؛ لذا میتوان از گزینش بر اساس آنها در جهت بهبود عملکرد دانه گندم دوروم و انتخاب لاینهای متحمل با پتانسیل تولید بالا در شرایط تنش شوری بهره جست.

تنش شوری، گندم دوروم، مراحل رشد رویشی و زایشی، ضریب همبستگی