مطالعه تاثیر سرمای دیررس بهاره در مرحله زایشی بر پایداری غشای سیتوپلاسمی ارقام گندم

گندم به عنوان یک کالای استراتژیک می تواند یک ابزار فشار سیاسی قوی برای برخی از کشورها باشد و نباید فقط به عنوان یک ماده غذایی به آن توجه کرد. دمای پایین یکی از مهمترین عوامل غیر زنده محدود کننده رشد، تولید و توزیع جغرافیایی گیاهان است. با شروع مجدد رشد گندم در بهار، تحمل این گیاه به دماهای پایین به تدریج کاهش پیدا می کند و سازگاری ایجاد شده نسبت به سرما با افزایش دما از بین می رود و سبب خسارت های جبران ناپذیری به این محصول می شود. مطالعات چندای در زمینه سرمای دیررس بهاره و اثر آن بر پاسخ ارقام پاییزه و بهاره در مرحله گلدهی انجام نشده است. لذا پژوهش حاضر درصدد است با انتخاب سطوح دمایی مناسب در مرحله حساس گلدهی، اثرات تنش سرمای دیررس بهاره را در ارقام موجود که به صورت رایج در ایران وجود دارند بررسی نماید. هم چنین با مقایسه پاسخ این ارقام به تنش سرمای دیررس بهاره، در مرحله گلدهی، در مقیاس کد زیداکس در فاصله 50-68، به روش آزمایشگاهی انجام گرفت. به همین منظور آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و دو رقم و سطوح دمایی برای بررسی نشت یون اجرا گردید. نشت یون ها به روش Bertin و همکاران (1996) انجام شد. نتایج نشان داد که اثر رقم و اثر متقابل رقم در سطوح دمایی اختلاف معنی داری در سطح 5% داشتند. رقم آذر 2 به غیر از رقم بزوستایا با سایر ارقام اختلاف معنی داری ندارد و از نظر مقدار نشت یونی بیشترین مقدار را در بین ارقام دارد. رقم بزوستایا از نظر مقدار نشت یونی کمترین مقدار را دارد و به غیر از رقم کوهدشت با تمام ارقام اختلاف معنی داری را دارد. ترکیبات تیماری مربوط به رقم پیشتاز بیشترین اختلاف معنی دار را با سایر ترکیبات تیماری دارند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین در پاسخ ارقام به تنش سرمای بهاره تنوع وجود دارد و این تنوع منعکس کننده سازوکارهای متمایز درونی ارقام است. به نظر می رسد از طریق آزمون تنش سرمای دیررس بهاره در شرایط کنترل شده و با اندازه گیری میزان نشت یون ها بتوان به معیار مناسبی جهت تعیین میزان خسارت وارده به غشاء و در ادامه آن مقدار خسارت گیاه در اثر تنش سرما دست یافت.

Keywords:

گندم , سرمای دیررس بهاره , نشت یونی , پایداری غشاء سیتوپلاسمی , تنش سرما