علی فرج زاده - دانشجویان کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه گیلان
محمد حسین منهاج - استادیار اقتصاد و عضو هیئت علمی گروه توسعه روستایی دانشگاه گیلان
محمدرضا خالدیان - استادیار علوم آبیاری و عضو هیئت علمی گروه آبیاری

با توجه به افزایش سرانه مصرف آب در کشور، محدودیت منابع آبی، افزایش جمعیت، نیاز روزافزون کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، بازنگری روش های مدیریتی آبیاری امری اجتناب ناپذیر بوده است. بنابراین مشارکت خود بهره برداران در مدیریت آبیاری امری ضروری است هر برنامه توسعه روستایی زمانی موفق تر خواهد بود که مردم محلی ،تشکل ها و سازمان های غیردولتی محلی در تمامی مراحل آن از ابتدا تا انتها خصوصا در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی آن ایفای نقش نمایند. در این راستا هر گونه تلاش در بخش کاورزی بعنوان بزرگ ترین مصرف کننده آب و به ویژه زراعت برنج به عنوان پرمصرف ترین گیاه و رایج ترین کشت در شمال کشور که بیش از 75% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل می دهد، قابل توجه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان عضویت در تعاونی ها و نهادهای اجتماعی و تاثیر آن بر مشارکت شالیکاران در حفظ و نگهداری کانال های آبیاری پوشش دار درجه سه در شهرستان رشت به صورت پیمایشی صورت گرفته است. اهداف اختصاصی پژوهش حاضر، تعیین عوامل موثر بر عضویت شالیکاران در تعاونی ها و نهادهای اجتماعی، شناخت ویژگی های فردی، اجتماعی- اقتصادی و حرفه ای کشاورزان شالیکار و تاثیر آن بر مشارکت در حفظ و نگهداری کانال های آبیاری می باشد. ابزار اصلی تحقیق، مصاحبه و تنظیم و تدوین پرسشنامه می باشد که پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ برابر 75% تایید گردیده است و روایی آن از طریق اساتید و کارشناسان مربوطه مورد تایید قرار گرفته است. اندازه ی نمونه با جدول گرجسی-مورگان 133 تا انتخاب و نمونه های انتخابی به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت و از طریق آزمون توکی تعقیبی فرضیه ها سنجیده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین عضویت در تعاونی ها و نهادهای اجتماعی با مشارکت شالیکاران رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد و مهم ترین ویژگی طرح پوشش دار کردن کانال کاهش تلفات آب و راحتی کار می باشد.

شالیکاران، مشارکت، عضویت در تعاونی ها، کانال های آبیاری، شهرستان رشت