محمدرضا راهداری - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
رسول خوارزمی - دانشجوی کارشناسی ارشد سامانه اطلاعات جغرافیایی و تکنولوژی ، دانشگاه دولتی ژئودزی و کارتو گرافی مسکو
حسن خسروی - استادیار گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

با توجه به اینکه منابع طبیعی جنگلی زاگرس حدود 40% از منابع جنگلی کشور را شامل می شود و این منطقه با طولی حدود 1150 کیلومتر و عرضی حدود 75 کیلومتر در برگیرنده 10 استان است و همچنین از لحاظ تنوع پوشش گیاهی و تامین منابع آبی کشور با اهیمت است و در مجموع می توان سطح این جنگل ها را حدود 5/2 میلیون هکتار را برای آن اعلام کرد. برای دستیابی به توسعه پایدار حفاظت از منابع طبیعی شامل جنگل ها و مراتع به عنوان بستر توسعه و زیربنای برنامه های سازندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق سعی شده است که با روش کتابخانه ای بر روی ضروریات و چالش های حفاظت از اینگونه منابع طبیعی تمرکز بیشتری داشته باشیم و به اهمیت نقش تشکل های مردمی، قوانین ملی-بین المللی و اموزش به عنوان سه رکن اساسی حفاظت از این منابع توجه و رسیدگی بیشتری شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که نهادهای غیر دولتی در شکل دهی و تحقق دموکراسی مشارکتی نقش حیاتی بر عهده دارند و به راحتی قادرند هماهنگ با دولت در بحث آموزش و اطلاع رسانی به مردم کمک شایانی در حفاظت از منابع طبیعی داشته باشند. بررسی نشان داد که زنان عامل اصلی انتقال فرهنگ و سواد زیست محیطی هستند و نقش موثری در حفاظت از محیط زیست ایفا می کنند. آموزه های اسلام اعم از قرآن، روایت ها و فقه بر بهره برداری بهینه از منابع زیست محیطی تاکید دارند و از هرگونه تخریب محیط زیست به شدت جلوگیری شده است. همچنین سازمان های اجرایی و قضایی باید به گونه ای عمل کنند که مردم نیز در نظر گرفته شده باشند، منظور این است که قوانین حفاظتی از بطن مردم برخاسته باشد. در پایان نباید از این مورد دور شد که با توجه به نقش موثر کشورهای توسعه یافته در تخریب منابع طبیعی باید در اصلاح قوانین بین المللی نیز باید چاره اندریشی شود.

توسعه پایدار، زاگرس، حفاظت، آموزش، مردم، قوانین