تیپ شناسی کالبدی خانه های دوره قاجار نمونه موردی بافت تاریخی اردبیل

بی شک، پویایی بافت تاریخی شهر به عنوان ثروتی گران بهاء، هویت دهنده و الهام بخش نسل جدید ضرورتی انکارناپذیر به نظر می رسد. بافت تاریخی اردبیل در بر گیرنده میراث فرهنگی کهنی است که درمیان آنها می توان به خانه های تاریخی شاخصی اشاره کرد که در پی سالیان متوالی بر اثر مهاجرت، آب و هوا، تغییرشیوه زندگی، کاربری نامناسب و. .. با وجود نقش و تنوع و ویژگی های خاص خود، جذابیت خود را از دست داده و رو به ویرانی و تخریب است.هدف از این پژوهشبررسی و تحلیل کالبدی و معماری خانه های قاجاری از نظر تاریخچه، الگوی شکلی، الگوی فرهنگی، الگوی اقلیمی و زیبا شناسی است. لزوم بررسی و گونه شناسیخانه های اردبیل، برای قرار دادن گونه های مشابه در یک گروه و بررسی هندسه و الگوی ساخت آنها جهت حفظ کالبد و اگوی مناسب برای طراحی بناهای جدیددارای حائز اهمیت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش بررسی چند نمونه از خانه های اردبیل)درمحدوده بافت تاریخی( می باشد که به صورت اتفاقی )راندم( انتخاب شده است. با مراجعه به میراث فرهنگی اردبیل و مطالعات منابع موجود، فهرستی از خانه ها جمع آوری و از میان آنها تعدادی بعنوان نمونه جهت مطالعه انتخاب شده اند. مطالعه از لکه گذاری و اصلاح نقشه ها شروع و سرانجام با تجزیه و تحلیل کالبدی و ساختاری فضاهای و رسم تناسبات و هندسه هر خانه و بارجوع به منابع و مطالعات کتابخانه ای و میدانی به جمع بندی نهایی رسید. نتایج حاصل در سه دوره تاریخی، اوایل قاجار، اواسط قاجار و اواخر قاجار تقسیم شدهاست. خانه های اردبیل عمدتاٌ درونگرا و با هندسه مشخصی ساخته شده اند؛ همچنین عناصر ساخته شده درخانه ها نشان دهنده شرایط اجتماعی مالکین در جامعهبوده است. تزئینات خانه ها خود حاکی از تاثیر ات مذهب در معماری خانه های اردبیل بوده است. به همین دلیل خانه چنان طراحی می شد تا از دنیای بیرون جدا باشد و در ساخت آن بیشتر به ارزش های بنیادی خانواده توجه شود. در پایان ذکر این نکته لازم است که این تحقیق در مورد ده خانه به عمل آمده و سعی شده از هر سه دور ه زمانی قاجار تعدادی خانه گزینش شود. اما آنچه مسلم است نمی توان حکم قطعی در مورد گونه شناسی خانه های اردبیل صادر کرد. میتوان با بیشتر شدن نمونه ها، نتایج این پژوهش را اصلاح نمود

Keywords:

اقلیم , بافت تاریخی , خاته قاجاری , زیباشناسی , شکل , فرهنگ