معصومه امینی - دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران.
محمدجواد مهدوی نژاد - دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران.

در دنیای امروز باتوجه به رشد جوامع و حرکت رو بهرشد تکنولوژی، نیاز به آموزش فرهنگ بهشهروندان بهویژه جوانان احساس میشود، از اینرو بسیاری از مدیران و مسئولین شهری تلاش دارند تا از هر فرصت و امکانی برای این امر استفاده میکنند. با مطرح شدن تئوری شهر آموزشدهنده در دهه اول قرن بیستویکم که بسیار مورد استقبال عموم صاحبنظران قرار گرفت و در سال 5004 میلادی بهعنوان یک کنوانسیون بینالمللی مطرح شد این فرصت پیشآمد تا از امکانات موجود در شهر نیز برای آموزش شهروندان استفاده شود. لیکن در حوزه معماری هنوز اقدام خاصی در این زمینه صورت نپذیرفته است. ازآنجایی که انسان مدت زمان زیادی از اوقات شبانهروز خود را در ساختمانها بهسر میبرند میتوانند بهترین وسیله برای انتقال و آموزش فرهنگ و حقوق شهروندی به آنها باشند.درحقیقت ساختمان آموزشدهنده ساختمانی است با هویت خاص خود که میتواند بخشی از هویت یک ملت را تشکیل دهد. از اینرو هدف اصلی این تحقیق بررسی کردن ابعاد کلی و خصوصیات شهرهای آموزشدهنده در سراسر دنیاست تا بتوان با الهام از معیارها و اصول مطرح شده معیارها و اصولی برای طراحی ساختمانهای آموزشدهنده در ایران تدوین کرد. باتوجه به اهمیت بناها و ساختمانها در امر آموزش بخش اصلی که در پژوهش حاضر موردنظر بودرسیدن به پاسخی برای سوالات اصلی پژوهش میباشد. اهم این سوالات عبارتند از اینکه: چگونه آموزش را میتوان با شیوههای غیرمستقیم به مخاطبان وافرادی که در یک بنای معماری حاضر میشوند انتقال داد؟ و اصول طراحی که برای ایجاد ساختمانهای آموزشدهنده لازم هستند کدامند؟ روش تحقیق موردنظر بهکار رفته در این پژوهش روش تحلیل محتواست که در آن تجربههای صورت گرفته در کشورهای مختلف در حوزه طراحی و تدوین محیطهای آموزشدهنده موردتجزیه و تحلیل قرار میگیرد و با استفاده از تکنیکهای توصیفی تحلیلی نتایج را استخراج نموده و با بهرهگیری از -تکنیکهای مطالعه تطبیقی برای شرایط و نیازهای جامعه ایرانی باز طراحی میشود. از بررسی تجربههای صورت گرفته در زمین موردنظر تحقیق معیارها و اصولی برای طراحی ساختمانهای آموزشدهنده در ایران حاصل شد. این معیارهای هشتگانه که عبارتند از: امنیت، سلامت و ایمنی، زیبایی، طبیعت، دسترسی، تاکید بر محله و توسعه روابط محلی، تعامل فرهنگی و اجتماعی، هویت اسلامی و ایرانی. تمامی این معیارهای هشتگانه در صورت کاربرد صحیحشان در معماری میتوانند یک بنای آموزشدهنده ایجاد کنند و محرکی باشند برای حرکت رو به جلوی معماری معاصر ایران.

ساختمانهای آموزشدهنده؛ آموزش فرهنگ؛ شهر آموزشدهنده؛ محیطهای آموزشی