ناصر موحدی - دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز،دانشکده معماری و هنر،تبریز، ایران

از دیرباز فضاهای تجاری جزو بخش های مهم شهرها بوده وعلاوه بر نقش اقتصادی، محلی برای شکل گیری تعاملات اجتماعی بوده است.در گذشته بازار علاوه بر اینکه محل انجام فعالیت های مختلف اقتصادی بود،مهمترین محور فضایی در حیات اجتماعی شهر بود. اما با توجه به تحولات فرهنگی در طول زمان،جایگاه بازارهای سنتی در شهر های ایران به شدت تضعیف شده است و از طرفی فضاهای تجاری جدید نیز در ایفای نقش همه جانبه خود به سبک گذشته ناتوان مانده اند ونقش اجتماعی آن ها نسبت به نقش اقتصادی آن ها کمرنگ تر شده است.به نظر می رسد توجه به جذابیت های بصری وعوامل روحی وروانی در طراحی این فضاهامی تواند در پویایی اجتماعی واقتصادی آن ها وافزایش تعاملات اجتماعی تاثیر بسزایی داشته باشد. درحال حاضر طراحی مراکز تجاری دچار تغییرات اساسی شده است ودر طراحی وبرنامه ریزی فضاهای تجاری خطوط فکری جدیدی متاثر از علوم مختلف از جمله علم روانشناسی محیطی وارد شده است.در این رابطه، تاثیر کیفیت فضایی از جنبه های مختلف در میزان جذب یا دفع بازدیدکنندگان فضا مورد بررسی قرار می گیرد.فضاهای تجاری به عنوان فضاهای اقتصادی وعمومی مهم دارای عملکردهای متعدد اجتماعی،اقتصادی وکالبدی بوده ودر برآورده کردن نیازهای زندگی امروز نقشمحوری دارند.به نظر می رسد توجه به عوامل محیطی وروانی، در طراحی مراکز تجاری در جلب توجه و رغبت بازدیدکنندگان و ارتقای جایگاه این مراکز به عنوانفضاهای معماری با بازدیدکنندگان فراوان،موثر واقع شود.دراین مقاله،با مطالعه موردی برروی یکی از مرکز تجاری نوپا در شهر تبریز ضمن تبیین عوامل زیبایی شناسانه فضا های معماری آن،مفاهیم روانشناسی،موءلفه های کیفیت محیطی در طراحی مراکز تجاری ومفاهیم مرتبط با عوامل بصری وچشم انداز شهری این مراکز مورد بررسی قرارگرفته است.در این پژوهش،علاوه بر منابع واسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه ای،با تهیه پرسشنامه اطلاعات لازم در خصوص عوامل موثر در جلب توجه مراجعه کنندگان به مرکز تجاری جمع آوری شده،سپس با استفاده از نرم افزار spss ،داده های جمع آوری شده تجزیه وتحلیل شده است.بر اساس نتایج بدست آمده،توجه به مفاهیم روانی ومحیطی در ارتقای جایگاه مراکز تجاری وایجاد خاطره ذهنی در بازدید کنندگان موءثر است

مراکزتجاری،،روان شناسی محیطی،رغبت،جذابیت بصری،رضایت