اسماعیل نصراصفهانی - عضو هیئت علمی امور زراعت موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی

آب عامل و محرک اصلی فعالیت های کشاورزی به شمار می رود بـه همـین دلیـل حـدود 70 درصـد آب مـصرفی جهـان بـه آبیـاری اختصاص می یابد . با عنایت به این که حدود 90 درصد از تولید محصولات زراعی و باغی کشور حاصل از کـشت آبـی مـی باشـد ، بـه جرأت می توان گفت که آب محور توسعه کشاورزی است . از طرف دیگر بخش کشاورزی با این واقعیت روبه روست کـه در آینـده بایستی ضمن مصرف آب کمتر تولید بیش تری را عرضه نمایـد . انـدازه گیـری کـارائی مـصرف آب و ارائـه راهبردهـای بهینـه سـازی کارائی مصرف آب نقش حیاتی در افزایش عملکرد در واحد سطح و همچنین افزایش سطح اراضی فاریاب به عهـده خواهـد داشـت و با توجه به محدودیت کمی و کیفی این ماده ارزش مند از جایگاه خاصی برخوردار است . هدف از انجام این پژوهش تعیین کـارائی مـصرف آب محـصولات زراعـی در واحـد هیـدرولوژیک گرگـان و گنبـد اسـتان گلستان و ارائه راه کارهائی جهت افزایش کارائی مصرف آب در محصولات زراعی می باشد . نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد کارائی مصرف آب محصولات زراعی دشـت گرگـان و گنبـد دارای دامنـه وسـیعی بودهو محصولاتی نظیر گندم، جو، ذرت دانه ای، سیب زمینی، بـاقلا، ذرت علوفـه ای، لوبیـا سـبز و اسـفناج بـا تولیـد بـیش از یـک کیلوگرم ماده خـشک بـه ازاء هـر مترمکعـب آب مـصرفی بـیش تـرین و محـصولاتی نظیـر توتـون، پیـاز، کـدو، خربـزه، هندوانـه، آفتابگردان و سایر جالیزها با تولید کمتر از 0/3 کیلوگرم ماده خشک به ازاء هر مترمکعب آب مصرفی کـم تـرین کـارائی مـصرف آب را در بین محصولات زراعی دشت دارا بوده اند . کارائی مصرف آب محـصولات دشـت دارای دامنـه متفـاوتی مـی باشـد کـه می توان با بهینه سازی کارا ئی آبی اری و کار ائی مصرف آب در اراضی زراعی ، اصـلاح سـاختار آبیـاری سـنتی در مـزارع ، کـاهش تبخیر از سطح مزرعه، استفاده از روش های مناسب مدیریت آبیاری به منظور کـاهش تلفـات آب در آبیـاری هـای اولیـه و انجـام کـم آبیاری به منظور افزایش کارائی مصرف آبو استفاده از ارقام مناسب، کارائی مصرف آب محصولات زراعی را ارتقاء بخشید .

کارائی مصرف آب، محصولات زراعی، واحد هیدرولوژیک