رضا زارعی سهامیه - گروه زمین شناسی دانشگاه لرستان
بیژن یوسفی یگانه - گروه زمین شناسی دانشگاه لرستان

در تقسیم بندی محیط های قاره ای محیط های رودخانه ای از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. زیرا وظیفه انتقال مواد رسوبی را از سطح قاره ها بر عهده دارند. مطالعه کمی این محیط ها با نگرش بر حوضه زهکشی آن ها صورت می گیرد (پیتز و فوستر 1985). مطالعه حاضر نیز بر اساس چنین نگرشی و با عنایت خاص به تاثیر زیرحوضه ها بر تجمع کانی های سنگین صورت گرفته است حوضه موردنظر بخش شمال غربی حوضه قارچی شکل دز است که بین دو منطقه زمین شناسی متفاوت یعنی زاگرس خرد شده و سنندج-سیرجان قرار دارد. دشت بروجرد-دورود نیز حد فاصل این دو زون را پوشش داده است. روش رتبه بندی «استرالر (1952)» در این بررسی بکار گرفته شده است و بنا به دلایل ذکر شده در متن مقاله زیر حوضه های درجه سوم جهت تعیین تمرکز کانی های سنگین انتخاب شده اند. رتبه حوضه اصلی در محدوده مورد بررسی از درجه ششم است که نسبتاً رتبه بالایی به شمار می رود. نیز آنومالی های زهکشی حداقل به تعداد 4 نمونه در این مساحت دیده می شود که روی سه نمونه آنها گسل ها و روی یک نمونه لیتوژی منطقه موثر است. از سوی دیگر گسل ها در توسعه و تکوین زیرحوضه های درجه سوم بسیار موثرند. بالا بودن رتبه حوضه و فراوانی زیرحوضه های درجه کم در بخش های مرتفع سبب شده است که حوضه از بلوغ خوبی برخوردار باشد به طوری که تهداد رتبه های بالا حدود 0/25 رتبه های پایین است. کانی های سنگین عمده در زیر حوضه ها آندالوزیت و کیانیت است که اغلب به بخش سنندج-سیرجان حوضه و نیز در رابطه با عدد تراکم زیرحوضه های درجه سوم هستند. زهکشی اصلی حوضه درجه ششم از نوع زهکش نوع اول (consequent) معرفی شده است.

زیرحوضه درجه سوم، کانی سنگین، حوضه ذز، زهکشی نوع اول (consequent)