مهران علی الحسابی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه علم و صنعت ایران
سارا دانشمند - دانشجوی دکتری معماری دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه علم و صنعت ایران

با توجه به مفهوم قلمرو در طراحی مسکونی ، ساماندهی محیط مصنوع را مطابق با نیازهای اساسی اعضای خانواده در پی خواهد داشت. در شرح مقاله به منظور شناخت ویژگی های فرهنگی خانواده و قلمروهای ذهنی به شناخت عملکردهای خاص هر خانواده در انواع مختلف فضاها پرداخته می شود . سپس در پدیده مجاورت دو قلمرو فضایی ، تاثیرات حواس بینایی ، بویایی و شنوایی انسان در هر قلمرو بر قلمرو دیگر مورد بررسی قرار می گیرد. با شناسایی جایگاه قرارگیری فعالیت های روزانه اعضای خانواده در طیف تشعشعات دریافتی و ارسالی هریک از حواس تأثیرات متقابل هر دو قلمرو فضایی به منظور «انتقال تشعشع» و یا «پذیرش تشعشع» هریک از حواس ، تعیین می شود. برای دستیابی به میزان استقلال مورد نیاز هر قلمرو ، با تعیین میزان تأثیرات مجاز در همجاواری دو قلمرو ، محدوده مناسب که مبین میزان تعدیل در جهت سازگار سازی همجواری دو قلمرو و تأمین استقلال مطلوب است ، مشخص می شود. این محدوده که به صورت بازه ای در طیف هر یک از حواس تعیین می شود ، در تناظری دیگر به طور نسبی بیانگر طیف مفاصل مورد نیاز در لایه های مختلف ارزشی است. بنابراین نمودارهای به دست آمده در مورد هریک از حواس بیانگر طیف مفاصل پاسخگو است که در فرآیند سازگارسازی دو قلمرو فضایی همجوار مؤثرند. با توجه به تعداد طیف های پاسخگو و ارزش جداسازی (فصل) آنها ، «ظرفیت همجواری» دو فضا سنجیده می شود . با این روش می توان به طور نسبی طیف مفاصل خطی ، سطحی و یا فضایی قابل قبول را درهمجواری دو فضا به منظور رسیدن به استقلال مطلوب شناسایی کرد.

قلمرو ، مفصل ، استقلال ، «ظرفیت انتقال تشعشع» ، «ظرفیت پذیرش تشعشع»