زکیه پهلوان یلی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
منوچهر زرین کفش - استاد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
ابوالفضل معینی - استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
راضیه رفیعی جاهد - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه تربیت مدرس

کیفیت خاک عمدتاً به پاسخ خاک در قبال سیستمهای متفاوت کاربری اراضی و عملیات مدیریت وابسته است به طوریکه ممکن است اغلب ویژگی های خاک و به دنبال آن ظرفیت تولیدی آن با مدیریت و اعمال کاربری صحیح اصلاح گردد. مطالعات کیفیت خاک در تشخیص مشکل اراضی تحت کشت مفید می باشد ولیکن در کشور ایران مطالعات محدودی د ر این رابطه انجام شده است به همین جهت مطالعاتی در شهرستان رامسرف شمال ایرانف که عمدتا، بصورت اراضی باغ مرکبات، شالیزار و جنگل مورد بهره برداری قرار می گیرند، با هدف شناسایی شاخص های مناسب برای منعکس نمودن اثر کاربریهای مذکور بر کیفیت خاک این اراضی و بررسی تأثیر کاربری های متفاوت بر ویژگی های کفیت خاک انجام شد. برای انجام این مطالعه، 15 خاکرخ خاک در سه کاربری باغ مرکبات، شالیزار و جنگل انتخاب، حفر و پارامترهایی نظیر بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری، درصد ماده آلی، pH و درصد آهک اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد مقدار ماده آلی در جنگل و باغ مرکبات به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا می باشند و شالیزار حد واسط این دو کاربری می باشد. حداکثر مقدار درصد آهک در کاربری شالیزار بالاتر از جنگل و باغ مرکبات می باشد. وزن مخصوص ظاهری در کاربری شالیزار بدلیل وجود مقدار بالای رس نسبت به دو کاربری دیگر کاهش داشته است. این نتایج بیانگر این است که در زمین های زراعی بدلیل خاکورزی و شخم عمیق، نتایج، کاهش ماده آلی و هدررفت میزان بیشتری کربن از این خاک ها را نسبت به خاک دست نخودره (جنگل) نشان می دهد. کاربری اراضی با پوشش های گیاهی مختلف، بر کمیت و کیفیت شاخص های خاک مؤثر می باشد. اختلافات موجود بر حسب نوع گونه گیاهی، مکان و شیوه مدیریت متفاوت است. بعلاوه این نتایج نشان دهنده کارایی مطالعات کیفیت خاک در تعیین وضعیت کنونی اراضی در عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی می باشد.

کاربری اراضی، کیفیت خاک، ماده آلی، ویژگی های خاک، رامسر