مرضیه مجاور - کارشناس ارشد حشره شناسی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
علیرضا بندانی - عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
مهرنوش اسکندری - کارشناس ارشد خاک شناسی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

آفت مهم سن گندم مخرب ترین آفت مزارع جو و گندم ایران است که موجب خسارت مستقیم و غیرمستقیم به محصول گنـدم می شود . در مبارزه با این آفت در سال های اخیر عمدتاً از سموم شیمیایی استفاده شده است که نه تنها در کنترل آفت مـؤثر نبـوده است، بلکه اثرات سوء بر محیط زیست و سلامتی بشر داشته است ، از این جهت اجـرای روش هـای سـالم تـر بـرای مبـارزه امـری اجتناب ناپذیر است، لذ ا این تحقیق با هدف ارائه راه کار جدید در مدیریت تلفیقی سن گندم مطرح شده است، پیرپروکسی فن به عنوان یک شبه هورمون جوانی جهت تعیین میزان سمیت آن روی تخم ها، پوره ها و حشرات کامـل سـن گنـدم در غلظـت هـای مختلف آزمایش شد، این ترکیب دارای اثرات تخم کشی معنی دار بر روی تخم ها بود به طوری که درصـد تفـر یخ در تخـم هـای جوان یک روزه و سه روزه در با لاترین غلظت ) 55/23 ( 1000 ppm و 71/42 درصد کـه در مقایـسه بـا شـاهد 92/38) و %)100 کاهش قابل توجهی نشان داد . هنگامی که پوره هـای سـنین مختلـف بـا غلظـت هـای 0/01 ppm و 0/1 و 10 و 100 و 1000 تیمـار شدند، اختلاف معنی داری بین تیمارها و شاهد دیده شد برای مثال وقتی اولین، دومی ن و سومین سن پورگی توسط ایـن ترکیـب تیمار شد کم ترین ظهور بالغان در بالاترین غلظت دیده شد، که به ترتیب 9/9 و 19/46 بود . پیروپرکسی فن روی طول دوره رشد اثر معنی داری نشان نداد ، اگرچه پوره های که از سن اول تیمار شدند به طور نامحسوسی رشد شـان دچـار تـأخیر شـد . وزن افـراد کامل ظاهر شده از این پوره ها نیز کاهش معنی داری پیدا کرد، کم ترین میانگین وزن افراد کامل در پوره هـایی کـه در سـه سـن 100 و 1000 تیمار شده اند حدود 59/31 تا 65/83 میلی گرم متغیر بود کـه در مقایـسه بـا شـاهد پورگی اول با غلظت های pm 102/5) ـ ) 94/75 میلی گرم کاهش قابل توجهی نشان داد . تحقیقات بیش تری در ارتباط با اثـرات پیرپروکـسی فـن روی جمعیـت سن گندم در شرایط مزرعه توصیه می شود .