حمیدرضا متین فر - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان
عباس ملکی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان

به منظور بررسی وضعیت آلودگی آب و خاک و اثرات آن بر ویژگیهای خاکهای منطقه خرمآباد پس از پردازش مقدماتی تصاویر سنجنده ASTER از باندهای محدوده مرئی و مادون قرمز موج کوتاه آن تصاویر رنگی کاذب که اراضی و شبکههای آبیاری را با وضوح نشان میدهند ساخته شد . سپس با تفسیر چشمی تصاویر و به کمک اطلاعات میدانی و نقشههای موضوعی موجود اراضی تحت کشت آبی و انهار و شبکههای آبیاری شناسایی گردید . از اراضی تحت کشت آبی و شبکه آبیاری، به طور تصادفی طبقهبندی شده تعداد 35 نمونه خاک و آب تهیه و موقعیت جغرافیایی محل - های نمونهبرداری با دستگاه GPS ثبت گردید . نمونهها طبق روشهای استاندارد تجزیه شدند . نتایج نشان میدهند آب رودخانه خرمآباد قبل از ورود به شهر کمترین میزان آلاینده را دارد، اما پس از ورود فضلابهای شهری و خانگی میزان عناصر آلاینده مانند کادمیم و نیکل افزایش یافته است . نقشه حاصل از پهنهبندی آلودگی منطقه نشان میدهد اراضی آبی تحت کشت متراکم خصوصًا شالیزارها دارای بالاترین آلودگی به عناصر سنگین مانند کادمیم و نیکل را دارند . نتایج حاصل از آزمایشهای فیزیکوشیمیایی خاکها و نمونههای آب نشان میدهد افزایش فاضلابها طی سالیان متمادی موجب افزایش ماده آلی خاکها و کاهش مقدار آهک آنها شده است از طرف دیگر PH و EC خاکها افزایش یافته است . همچنین مقدار سدیم این خاکها نسبت به اراضی شاهد به نحو چشمگیری افزایش یافته است ( خًصوصا در اراضی پاییندست ) که بایستی به طور جدی از این روند جلوگیری شود . مقدار ) Cd کادمیم ) در خاکها بالاتر از استانداردهای تعریف شده است و در محصول برنج هم به مرز بحرانی رسیده است . بنابراین توصیه میشود در این اراضی از کشت غلات و صیفیجات خودداری شود و به جای آن گیاهان علوفهای و یا درختان میوه کشت شود .

آلودگی، آب، خاک، GIS ، خرمآباد