رحمت عباس نژاد سرستی - استادیار دانشگاه مازندران، گروه آموزشی باستان شناسی
نرجس حیدری - دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه مازندران

رویکرد قوم باستان شناسی با مطالعه و مشاهده جوامع زنده امروزی و چگونگی شکللگیری داده های مادی آنها، به توضیح داده های صامت حاصل ازکاوش های باستان شناختی می پردازد. در واقع، تمثیل های این دانش راهی برای مشاهده فرایندهایی است که در بافت های باستانی قابل مشاهده نیستند.این روش، راه کارهایی برای تفکر بیشتر و در نهایت بازسازی های فرهنگی فراهم می کند. از جمله معضلاتی که در مطالعه استقرارگاه های پیش از-تاریخی حوزه جنوبی دریای مازندران با آنها روبه رو هستیم، کمبود مدارک مربوط به معماری مراکز استقراری، مخصوصاً استقرارگاه های دایم پیش-ازتاریخی است. حوزه جنوبی دریای مازندران، یعنی استان های گلستان، مازندران و گیلان در اقلیم معتدل و مرطوب قرار دارند. اصلی ترین مصالح به-کاررفته در معماری بومی این مناطق چوب است. تاثیر رطوبت بر روند تجزیه چوب و رطوبت بالا از دلایل اصلی عدم یافت بقایای معماری در محوطه-های باستانی این منطقه است. یکی از شواهد استفاده از چوب در معماری باستانی منطقه مازندران، حفره های جای تیرک است که به فراوانی از محوطه های باستانی مانند گوهر تپه بهشهر و تپه قلعه کش آمل یافت شده اند. نویسندگان در این نوشتار از رهیافت قوم باستان شناسی به منظور مطالعه و بازسازی معماری استقرارگاه هایپیش ازتاریخی مازندران بهره برده اند و در این وام گیری با مطالعه الگوهای استقراری و معماری بومی مازندران، بالاخص معماری روستایی، در تلاشبرای بدست آوردن تصویری از معماری باستانی منطقه هستند. لذا، به همین منظور برخی شواهد باستان شناختی در زمینه معماری کهن مازندران بر پایهشواهد معماری بومی و پژوهش های مردم نگاری مورد بازسازی قرار گرفته اند.

قوم باستان شناسی، استقرارگاه های پیشازتاریخی، مازندران، معماری بومی