سید محسن موسوی - عضو هیات علمی دانشگاه مازندران و دانشجوی دکتری معماری دانشگاه هنر اصفهان
ندا نبی زاده - دانشجوی کارشناسی معماری دانشگاه صنعتی شاهرود

بنا بر باور بسیاری از اندیشمندان حوزه معماری، جایگاه هندسه در ادراک فضاهای معماری انکارناپذیر است. در عصری که در معماریکشورمان، عدم استفاده از تناسبات ،اصول و قواعد کاربردی در ساخت بناها به امری عادی بدل گشته و بعضا با تقلید از معماری غربی نیز عجینگشته؛ کنکاش در حوزه معماری بومی و کشف قواعد هندسی و کارکردی آنها امری ضروری به نظر می آید. مساله ای که در معماری فعلیایرانی کمتر مورد توجه قرار می گیرد. در معماری بومی ایرانی بخصوص معماری بومی تبرستان، معماران از یک سو از تناسبات درست هندسیو تکرار آن در اندازه ها و اندام های مختلف بنا بهره می برده اند و از سوئی دیگر، در عین حال ساختمانها را بسیار متنوع طراحی می کرده اند.پژوهش حاضر با هدف بررسی وجود تناسبات طلایی در معماری بومی تبرستان و نحوه بکارگیری آنها در ابعاد گوناگون و در اجزاء مختلفساختمان، انجام شده است. در این پژوهش از روش استقراء استفاده شده و با رویکرد استدلالی-استنتاجی مباحث واکاوی شده اند. روشگردآوری اطلاعات در این پژوهش نیز، روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که معماری بومی تبرستانبه طرز گسترده ای از تناسبات طلایی در هندسه بناهای خود بهره گرفتهاست. از جمله در تناسبات حیاطها، پنجره ها، مشبک ها، نورگیرها،نقوش هندسی، تقسیم بندیهای نما، تناسبات باغچه ها، حوض ها، فرورفتگیهای دیوارها و تزئینات کنگره ها که در آنها از تناسبات طلایی استفادهشده است. نتایج پژوهش راهکارهایی را برای معماری آینده تبرستان ترسیم می کند که بر اساس آنبتوان با بهره گیری بیشتر از هندسه موجوددراین نوع معماری، اصول ثابتی که بیانگر هویت معماری تبرستان است را در بناهای آتی احیا کرد.

تناسبات طلایی، معماری بومی تبرستان، هندسه، هویت بومی