احمد مستعان - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری کشور
سعید مینائی - دانشیار و استاد گروه مکانیک ماشینهای کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
تایمور توکلی هشجین - دانشیار و استاد گروه مکانیک ماشینهای کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
محمود جواد شیخ داودی

گرده به عنوان یکی از سه عامل اساسی در گرده افشانی مکانیزه نخل خرما مطرح میباشد. روشهای کنونی استخراج گرده نیازمند 7 الی 10 روز زمان برای اتمام عملیات است و در این مدت امکان بروز مشکلات اساسی مرتبط با کمیت و کیفیت گرده وجود دارد.در این راستا در پژوهش حاضر طراحی و ساخت دستگاه جداساز گلهای نر نخل خرما به عنوان نخستین فاز در تحقیق فرآیند جدید استخراج گرده خرما بر پایه جداسازی، آماده سازی و استخراج گرده هدف قرار گرفت. دستگاه بر اساس جداسازی گلها در روز دو پوستبرداری، با احتساب نیروی جداسازی 1/5 نیوتن به ازای هر گل به صورت ترکیبی از سازوکار برس های دوار و مکانیزم ضربه ای طراحی و ساخته شد. نتایج نشان داد که دستگاه ساخته شده قادر به انجام عمل جداسازی گلهای نر نخل خرما در هر دو روش نگهداری گلآذین درون و بیرون اسپات به مدت 2 روز پس از جداسازی اسپات است. در این مدت متوسط زمان جداسازی در حدود 11/7 ثانیه و شاخص جداسازی 100 درصد میباشد. رطوبت گل و گرده استحصالی در روش نگهداری گلآذین بیرون از اسپات به ترتیب 62/36 % و 11/53 % بود. این مقادیر برای روش نگهداری گلآذین درون اسپات به ترتیب 70/9 % و 42/26 % به دست آمد. لذا با وجود نتیجه یکسان در جداسازی گلها، روش نگهداری گلآذین بیرون از اسپات به دلیل وجود احتمال تاخیر در اجرای عملیات و مخاطرات کمتر کاهش قوه نامیه و زمان و انرژی کمتر برای کاهش رطوبت گرده و گلها، بر روش نگهداری گلآذین درون اسپات برتری دارد. در این دستگاه بر خلاف انتظار اولیه، به طور متوسط 27/8g گرده خشک زنده خالص از هر اسپات استخراج گردید که مقدار قابل توجهی بوده و بخش عمدهای از کل گرده اسپات را شامل میشود.

استخراج گرده، جداسازی گلها، گرده افشانی، مکانیزاسیون تولید خرما