صادق افضلی نیا - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
علیداد کرمی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
سید منصور علوی منش - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
محمد علی به آیین - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

به دلیل گسترش روش های خاک ورزی حفاظتی در جهان و ورود این تکنولوژی به کشورمان، ضرورت تحقیق در مورد مزایا و معایب این روش ها و ارزیابی سازگاری این تکنولوژی با شرایط اقلیمی کشورمان احساس می گردد. بنابراین، این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای تحقیق عبارت بودند از : 1) کم خاک ورزی با خاک ورز مرکب ، 2) کشت مستقیم گندم و پنبه در تمام مدت انجام تحقیق، 3) کشت مستقیم گندم در سال های اول، دوم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم پنبه در تمام مدت انجام تحقیق، 4) کشت مستقیم پنبه در سال های اول، دوم و کشت مرسوم آن در سال سوم و کشت مستقیم گندم در تمام مدت انجام تحقیق و 5) خاک ورزی مرسوم (شاهد). ابعاد کرت ها 30 × 6 متر بود و گندم رقم چمران و پنبه رقم بختگان در پلاتها کشت شد. برای مقایسه روش های مختلف، فاکتورهای در صد رطوبت خاک ، جرم مخصوص ظاهری خاک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روش های خاک ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک ورزی مرسوم باعث حفظ رطوبت بیشتر در خاک می گردند ولی تغییر چندانی در جرم مخصوص ظاهری خاک ایجاد نمی کنند. در سال اول، اختلاف بین تیمارها از نظر عملکرد گندم معنی دار بود و تیمار خاک ورزی مرسوم بیشترین عملکرد محصول را به خود اختصاص داد. در سال های دوم و سوم اختلاف معنی داری بین تیمارهای خاک ورزی از نظر عملکرد محصول مشاهده نشد و تیمارهای خاک ورزی حفاظتی، عملکردی معادل عملکرد محصول در روش خاک ورزی مرسوم داشتند. بنابراین به نظر می رسد در مناطقی که دارای شرایط آب و هوائی گرم هستند، با گذشت زمان و نمایان شدن اثرات مثبت خاک ورزی حفاظتی بر خاک، مزرعه با خاک ورزی حفاظتی سازگاری پیدا کرده و این روش خاک ورزی به راحتی می تواند جایگزین خاک ورزی مرسوم گردد.

تناوب گندم، پنبه، خاک ورزی حفاظتی، خاک ورزی مرسوم، کشت مستقیم-