رحیم دباغ - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی ارومیه
بابک کوهی لیلان - کارشناس ارشدعلوم اقتصادی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران
فهیمه غیاث وند - دانشجوی کارشناسی ارشد از دانشگاه صنعتی ارومیه

در این مطالعه برای بررسی رابطه علی بین نرخ بیکاری با متغیرهای کلان اقتصادی (بخصوص طی برنامه های توسعه و قوانین بودجه سالانه) از دو شیوه استفاده می شود. در شیوه اول با استفاده از آزمون علیت هیسائو روابط علی میان متغیرهای اصلی و تعیین کننده در اقتصاد کشور شامل عرضه پول، مخارج دولت و موجودی سرمایه و تولید ناخالص داخلی با نرخ بیکاری کشور با داده های سری زمانی بر اساس آخرین اطلاعات در دسترس مورد آزمون قرار می گیرند و همچنین با شیوه دوم با استفاده از آزمون علی گرنجر در اقتصاد سنجی علیت روابط متغیرهای مذکور مورد آزمون و تحلیل قرار خواهند گرفت. نشان داده می شود که آزمون هیسائو کامل کننده آزمون علی گرنجر است که از طریق آزمون هیسائو طول وقفه بهینه اثر گذاری روابط متغیرها نیز مشخص می شوند. در مجموع نظرات مکاتب مختلف اقتصادی (کینز، مکتب پولی و کلاسیکها) در مورد کارایی سیاست های پولی و مالی در ایران مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مخارج دولت، عرضه پول و موجودی سرمایه در روند گذشته علیت تغییرات نرخ بیکاری نیستند و نمی توانند سبب تغییرات آن شوند.

آزمون گرانجر، آزمون هیسائو، اقتصاد کلان، اقتصادسنجی، اشتغال و بیکاری، طبقه بندی B23 ، E20 ، E24 & E27 :JEL