برآورد حجم قاچاق کالا در ایران: رویکرد فازی و معادلات ساختاری

برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی کشور و تصمیمگیری برای اجرای سیاستهای تثبیتی، نیازمند شناخت عملکرد عمومی اقتصاد رسمی و قاچاق است. چنین شناختی نیازمند نظام اطلاعات اقتصادی و کارآمدی آن دارد. یکی از مشکلات اصلی تدوین سیاست-های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، فقدان آمارهای اجتماعی و اقتصادی صحیح، قابل اعتماد و به موقع است؛ به ویژه در مواردی مانند قاچاق که بخشی از عملکرد عمومی اقتصاد کشورها به عمد از دید مأموران و واحدهای جمع آوری اطلاعات پنهان نگه داشته میشود. هدف اصلی این مطالعه برآورد حجم قاچاق کالا در ایران طی دوره زمانی 1353-1866 به روش فازی و معادلات ساختاری ( MIMIC )است. براساس نتایج این تخمین، میانگین حجم قاچاق کالا طی دوره مورد بررسی علیرغم نوسان زیاد در برخی از سالها به طور متوسط 20/88 درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است. نتایج حاصل از روش فازی در پایان با روش MIMIC مقایسه شده است. بر اساس نتایج روش MIMIC میانگین حجم قاچاق کالا طی دوره مورد بررسی 21/88 درصد از GDP رسمی بوده است. مقایسه نتایج دو روش نیز نشان داد که به کارگیری هر دو روش در اکثر سالها تفاوت چندانی با هم ندارند و تفاوت دو رویکرد در برخی از سالها به متفاوت بودن متغیرهای مورد استفاده و روش برآورد بر میگردد.

Keywords:

قاچاق کالا , منطق فازی , رویکرد MIMIC , ایران