نغمه باباعلیپور - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
سپیده ترابی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه بیوتکنولوژی، تهران، ایران
شهرام اشرف - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

ایران یکی از مراکز تنوع جو در خاورمیانه است که به دلیل تنوع ژنتیکی وسیع و بومی بودن جو در این منطقه دارای اهمیت خاصی برای به نژادگران می باشد. آگاهی دقیق از تنوع ژنتیکی مجموعههای ژنتیکی گیاهی ضمن حفظ ذخائر ژنتیکی گیاهی، قابلیت استفاده از آنها را در برنامه های اصلاحی تامین می کند. در این مطالعه تنوع ژنتیکی 20 ژنوتیپ جو با استفاده از 20 آغازگر رپید بررسی شد. پس از استخراج دی.ان.ای و اطمینان از کیفیت مطلوب دی.ان.ای استخراجی به کمک تکنیک واکنش زنجیرهای پلیمراز تنوع ژنتیکی بررسی شد. بر اساس نتایج بدست آمده 20 آغازگر رپید استفاده شده اکثرا الگوی باندی چند شکل تولید کردند. بطور متوسط 184 قطعه تکثیر شد که محدوده ای بین 400 تا 2000 جفت باز را شامل شدند . بطور متوسط 137 (75%) نوار چند شکل بودند و متوسط تعداد نوار برای هر آغازگر 9 نوار بود. بیشترین قطعات تکثیر شده مربوط به آغازگرهای (3-8-17-18) بود. ضمن اینکه آغازگرهای ( OPR-09 و UBC-11 ) قطعات چند شکل بیشتر و با وضوح بالاتری تولید نمودند. دندروگرام بر اساس ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA رسم شد. بر اساس تجزیه کلاستر ژنوتیپ های جو به 5 گروه تقسیم گردیدند . کمترین شباهت را ژنوتیپ های (مورکو و فجر 30) بیشترین شباهت در بین ژنوتیپ های شماره (رقم های H.S-TN374 و H.S –TN310 ) مشاهده شد . نتایج این آزمایش نشان داد که در بین ارقام جو مطالعه شده تنوع مطلوبی وجود دارد که می توان از این تنوع برای اهداف مختلف اصلاحی استفاده کرد.

تنوع ژنتیکی، جو، نشانگر RAPD، تجزیه کلاستر