شهرام الهیاری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، گروه زراعت، ساوه، ایران
محمدرضا مهرور - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
علی اصغر رضا خانلو - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، گروه زراعت، ساوه، ایران

پروژه اثر عوامل خاک ورزی و توالی زراعی بر خصوصیات زراعی گندم رقم پارسی در سال زراعی 92-91 به منظور نیل به نظام یا نظام های زراعی کارآمد مبتنی بر گندم و با رویکرد بهبود عملکرد گندم، به بررسی اثرات تجمعی رو خاک ورزی (مرسوم و بی خاک ورزی) و توالی های زراعی اجرا شده در دو سال زراعی 90-88 شامل: 1- گندم/ذرت (شاهد) ؛ 2- گندم-شبدر-ذرت؛ 3-گندم/شبدر کلزا/ذرت؛ 4- گندم/ذرت کلزا/ذرت؛ 5- گندم/ذرت کلزا/شبدر؛ 6- گندم/شبدر-گندم/ذرت بر عملکرد و کیفیت گندم کشت شده در سال زراعی سوم پرداخت. این آزمایش بصورت طرح کرت های یک بار خردشده و در قالب بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار به اجرا در آمد. نتایج نشان داد که اثر توالی زراعی بر تمامی صفات زراعی شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت معنی دار بوده که نشانگر اهمیت بسیار بالای اثر توالی زراعی بار رشد و عملکرد گیاه می باشد. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل عوامل خاک ورزی و توالی زراعی بر صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در متر مربع می توان اذعان نمود که به منظور نیل به پایداری در کشااورزی متاراکم و نظام های زراعی آبی مبتنی بر غله ریز دانه گندم در شرایط کشت فارویی، اصول یا اجزای مطروحه در کشاورزی حفاظتی شامل حداقل ممکن خاک ورزی، حداکثر ممکن حفظ بقایای گیاهی و ایجاد تنوع در محصولات زراعی درون تناوب یا تولی زراعی تفکیک ناپذیر بوده و بایستی در قالب یک سیستم یا نظام زراعی از پیش تعریف شده و معین در نظر گرفته و اعمال شوند.

توالی زراعی، خاک ورزی، صفات زراعی، گندم