زهرا صبوری - گروه زیستشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه پیام نور، تهران مرکز، ایران
فرخ فراهانی - گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران.
محسن زرگر - گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران.

تحقیق بر روی گیاه پامچال دارویی بومی ایران ( Primula veris L. ) انجام گرفت. هدف پژوهش تکثیر In vitro گیاهچه های پامچال دارویی از جداکشتهای شاخساره بود. ابتدا تعداد 120 عدد بذر در محیط کشت MS ( Murashige & Skoog، 1962 ) بدون هورمون گیاهی کشت شدند . سپس، نوک شاخساره دانه رستهای In vitro، را به تیمارهای محیط کشت پایه MS حاوی غلظت های مختلف 6- بنزیل آدنین ( 1، 2، 3 mg/l BA ) در ترکیب با غلظت ثابت ایندول استیک اسید ( 1.5 mg/l IAA ) منتقل کردند. بذرهای پامچال ( P. veris ) کشت شده - پس از 10-7 روز جوانه زدند، پتانسیل جوانه زنی پس از شکستن دوره خواب بذرها بیش از 90 درصد بود. نوک شاخساره دانه رستهای 10 روزه بر روی محیطهای MB1، MB2 و MB3 کشت داده شدند و آنها پس از 21 روز باززایی کردند. رشد شاخساره ها بعد از 45 روز افزایش یافت. باززایی شاخسارهها در همه ریزنمونهها به طور مستقیم و بدون تشکیل کالوس بود . حداکثر میانگین طول ساقه گیاهچه ها 16.6 میلی متر در تیمار MB2 ( MS+ BA 2mg/l، IAA 1.5 mg/l(، حداکثر میانگین طول برگ 7.1 میلی متر در تیمار هورمونی MB1 ( MS+ BA 1 mg/l، IAA 1.5 mg/l ( مشاهده شدند. محیط کشت MS با هورمون BA ( 3 mg/l ( و IAA ( 1.5 mg/l ( بیشترین طول ریشه را تولید کردند. مقدارهورمون BA 3( mg/l (در محیط کشت MB3 زیاد شده و نیز تعداد شاخساره گیاهچه های باززایی شده پامچال افزایش یافت. صفت تعداد شاخساره تفاوت معنی داری در سطح احتمال P<0.05 در محیط های کشت MS با هورمونهای BA و IAA نشان دادند.

باززایی، شاخساره، پامچال، بنزیل آدنین، نفتالین استیک اسید