صدیقه یوسف نعنایی - کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

قبیله Antirrhineae Chav به استثنای جنس Linaria L در ایران بررسی شد. جنس Kickxia (با 2 گونه K. elatine (L.)Dumort subsp. crinita(Mabille)W. Greuter & Rech. f و K. spuria (L.)Dumort subsp. integrifolia (Bort.) R. Fernandes از جنس های این قبیله بوده با بخش sect. kickxia از جنس Kickxia مترادف شناخته شده است. گونه های این جنس از علف های هرز مزارع بوده و در نواحی رویشی ایرانی تورانی، زاگرسی، خلیجی عمانی و خزری پراکنش دارند و با صفاتی مانند شکوفای منفذی کپسول، بساکهای مژه دار و بهم پیوسته به شکل حلقه، تزئینات دانه و شکل برگها از سایر جنس ها متفاوت می باشند. شرح جنس با استفاده از نمونه های گیا هی هرباریومی و نمونه های جمع آوری شده از طبیعت تهیه شد. سپس کلید شناسایی گونه های موجود در ایران و پراکندگی جغرافیایی و نقشه پراکنش هر گونه نیز تهیه شد. با توجه به اینکه دانه ها در این قبیله، از نظر شکل و اندازه و تزئینات سطح دانه تنوع زیادی را نشان می دهند و دارای ارزش سیستماتیکی و تکاملی بوده و این ویژگی توسط بعضی ازگیاه شناسان برای تعیین حدود جنس ها و زیرجنس ها استفاده شده است و می توانند به عنوان پایه ای برای یک سیستم طبقه بندی باشند، لذا ریز ریخت شناسی دانه و گرده با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نیز انجام شد. بر اساس ویژگی هایی مانند شکل و تزئینات سطح دانه، گونه های موجود در این جنس به 2 تیپ مشبک شان زنبوری با رگه های نوک کند و نوک تیز و از نظر شکل شیارها وتزئینات اگزین، دانه های گرده در این دو گونه سه شیاره با شیارهای مستطیلی باریک یا دوکی شکل با ترئینات لانه زنبوری می باشند. نتایج نشان می دهد که تزئینات سطح دانه و گرده ارزش سیستماتیکی داشته و در تفکیک گونه ها کاربرد دارد.

ریز ریخت شناسی، دانه، گرده، Antirrhineae ،Kickxia