محمدرضا ذاکری مهر - کارشناسی ارشد سیستماتیک گیاهی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آیت الله آملی ، آمل ، ایران.
معصومه مازندرانی - دانشیار دانشکده علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
همت اله پیردشتی - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

گیاه دارویی نارنج با نام علمی Citrus aurantium L متعلق به تیره مرکبات Rutaceae می باشد. که از جمله گیاهان دارویی پرمصرف و بومی کشور ایران است. قسمت های مورد استفاده درخت نارنج ،برگ ، گل ، میوه و پوست خارجی آن است که فلاونوئیدهای آن بازدارنده عملکرد رادیکال های آزاد ، ضد سرطان ، آنتی اکسیدان به عنوان مقوی قلب ، ضد ویروس ، ضد باکتری ، ضد التهاب ، ضد آلرژی و تب بر عمل می کنند.این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه میزان فلاونوئید کل اندامهای گل ، برگ و پوست میوه نارس گیاه انجام گردید . اندامهای مورد نظر گیاه از دو استان مازندران و گلستان جمع آوری ، عصاره گیری و همچنین میزان مهمترین ترکیبات فلاونوئیدی آنها در آزمایشگاه تحقیقات گیاهان دارویی واحد گرگان ، با استفاده از روشهای استاندارد محاسبه شده و ارزیابی آنها معادل استانداردهای کوئرستین در هر گرم پودر خشک گیاه محاسبه و با 3 تکرار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری Spss ver.16 برای مقایسه میانگین اثر متقابل از نرم افزار MSTAT-C استفاده شد. مقایسه میانگین توسط آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 0/05 >p انجام گردید. نتایج حاصل از بررسی میزان فلاونوئید کل در گیاه نارنج نشان داد که در گل های گیاه به ترتیب در رویشگاههای آمل و گرگان (81/81- 90/92) پوست میوه نارس (24/43-49/91) و در برگ به ترتیب 49/78-87/74 میلی گرم معادل کوئرستین در هر گرم وزن خشک گیاه متغیر گزارش گردید . نتایج فوق در تائید تنوع ، کمیت و کیفیت مواد مؤثره دارویی گیاه ، در اندامهای مختلف و همچنین تاثیر پذیری آنها در رویشگاههای متفاوت قابل بحث است

نارنج Citrus aurantium L، فلاونوئید کل ، استانهای مازندران و گلستان