مهین احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی
عزت اله فرشادفر - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی
کیانوش چقامیرزا - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی

گندم (T. Turgidum و T. Aestivum) اولین غله و مهمترین گیاه زراعی دنیا است . تنوع ژنتیکی از ملزومات اصلاح نباتات است که ریشه در تکامل طبیعی موجودات داشته و مهم ترین عنصر در ثبات نظامهای زیستی است که بقای موجود را در شرایط مختلف تضمین مینماید . تنوع ژنتیکی در ارقام در حال کشت گندم، به دلیل کاربرد پایه های ژنتیکی محدود، کم شده است. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین های گندم نان، از 30 لاین گندم دریافتی از موسسه اصلاح بذر کرج بر اساس روش DNA ،CTAB استخراج گردید. وپس از طی مراحل خالص سازی و تعیین کمیت و کیفیت با دستگاه اسپکتروفتومتر، رقیق گردید. سپس با استفاده از 7 آغازگر ISSR واکنش زنجیره ای پلیمراز انجام شد. از 75 قطعه DNA تولیدشده 70 تا (93/33%) از آنها چند شکلی نشان دادند. قطعات یا نوارها براساس وجود ( 1) یا عدم وجود باند ( 0) کد گذاری و با استفاده از نرم افزار NTSYS-pc تجزیه داده ها انجام شد. با استفاده از ضریب تشابه جاکارد ماتریس تشابه توده ها محاسبه شد و بر اساس آن تجزیه خوشه ای به روش COMPLETE انجام و دندروگرام آن ترسیم گردید. در دندروگرام حاصل، توده های مورد مطالعه در 4 گروه اصلی طبقه بندی شدند. همچنین نمودارهای حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نیز ترسیم گردید. به طور کلی نتایج این مطالعه وجود تنوع ژنتیکی در حد مطلوبی را در بین لاین های مورد بررسی نشان داد. همچنین نتایج این تحقیق بیانگر آن است که ISSR روش مناسبی برای انگشت نگاری و ارزیابی تنوع ژنتیکی در میان لاین های گندم می باشد.