مهدی پیرحیاتی - آموزشکده فنی و حرفه ای سما،دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
میلاد ترکجزی - کارشناس ارشد معماری، مدرس گروه معماری موسسه آموزش عالی لقمان حکیم گلستان

با گسترش دین اسلام در ایران و دیگر نقاط جهان، فرهنگ های ملل مختلفی که قلمروی امپراطوری اسلامی را تشکیل می دادند درهم آمیخته شدند و ضمن تاثیرات متقابل در یکدیگر، فرهنگ و هنر اسلامی را بنیاد نهادند،که شهر و معماری اسلامی نیز از این قاعدهمستثنی نبوده است.یکی از شاخصه های شهر اسلامی که شاید به جرات بتوان گفت مهمترین آن ها،مسجد می باشد.مسجد کانون تجلی هویت معنوی مسلمانان است که از صدر اسلام تا کنون به عنوان مهمترین عنصر معماری اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و به شهر اسلامی محوریت و هویت بخشیده است.مهمترین کارکرد مسجد عبادت است ولی در طی قرون متمادی،کارکرد مسجد بهعبادت محدود نشد، بلکه در راستای تحقق اهداف دین اسلام، امور فرهنگی، آموزشی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و قضایی نیز در این مکان مورد توجه قرار گرفت. با گسترش هر چه بیشتر دین اسلام و تعدد نیاز های جامعه،کارکرد مسجد اختصاصی تر گردید و از میان کارکرد مذهبی و آموزشی آن تداوم یافت. در نوشته حاضر سعی می شود علاوه بر پاسخگویی به سوالاتی نظیر علل تداوم مسجد در معماری اسلامی چیست؟ کارکردهای مسجد در شهر اسلامی کدامند؟وجایگاه مسجد در شهر اسلامی متأثر از چه عواملی است؟، باروشی توصیفی- تحلیلی، کارکرد های مسجد،جایگاه و نقش آن را در هویت بخشی به شهر اسلامی مورد بررسی قرارداده تا بتوان علل ماندگاری و تبیین نقش آن را در تثبیت موجودیت شهر اسلامی به دست آورد

مسجد،هویت شهر اسلامی،موجودیت اسلامی،دین اسلام،شهرسازی اسلامی