رضا قسیمی - کارشناسارشد ایرانشناسی کارشناس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

شهر اسلامی با ویژگیهای خاص خود از نوعی منطق اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تبعیتمی کند وهمی ن امر این پدیده را در موقعیتی قرارمیدهد که تجربههای آموزنده و مثمر ثمری را برای برنامه ریزی و درپیش گیری روشهای نظاممند در اختیار هر جامعهای که با گونهای جهانبینی معنوی درگیر است، قرارمیدهد و این دقیقاً نقطه افتراق شهر اسلامی و مدرنیته است؛ چراکه جهانبینی بنیادین مدرنیته اصولاً معنوی نیست و یکسر مادی می باشد. شهر و اصولاً تمدن اسلامی صرفاً با تحول بنیادین، امکان حصول به شرایط مدرنیته را دارد تا به این ترتیب، با انگاره- های زندگی و قابلیت کارکردی مدرن تطابقپیداکند؛ و این همان است که بانیان و مبدعان مدرنیته و مدعیان آن درجهان امروز و البته مدعیان آن در جوامع اسلامی این یکیدو سده ازجمله ایران این دوره بر آن پای میفشارند؛ و این رخدادی است که در پی آن، مبانی معنوی و مادی شهر اسلامی دگرگون میشوند و به مرور زمان، اصولاً اثری از شهر اسلامی نخواهدماند؛ که البته شرایط بحرانی شهرهای اسلامی امروزه، که از فرهنگ اصیل خود فاصلهگرفتهاند و به تعبیری، میان فرهنگ اسلامی و مدرنیته سردرگم یا به تعبیری ممزوج در بحران میباشند، نشانی از این واقعیت میباشد. اصولاً هرگونه انحراف ویژگیهای ظاهری اعم از کالبدی و رفتاری شهرهای مدرن اسلامی از اصول طراحی اسلامی که بر مبنای هویت و جهانبینی اسلامی پیریزی شدهاند دلیلی بر وجود بحران هویتی، اجتماعی و اقتصادی جوامع این شهرهااست؛ و متأسفانه امروزه همه شهرهای اسلامی در مسیری که درپیشگرفتهاند،با همه این بحرانها دست - بهگریبان اند و توجه به شرایط موجود این شهرها این بحرانها را آشکارا مینمایاند.

شهر، اسلام، مدرنیته، جهانبینی، سنت