اسماعیل نصیری - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور تهران
الهام خودکاری - دانشجوی ارشد رشته جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور
آمنه بهی - دانشجوی ارشد رشته جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

در این مقاله، بر اساس یک تحلیل تاریخی، تفکرات و قانونمندیهای حاکم بر برنامه ریزی شهری و تعین فضایی کالبدی آن در شهرسازی اسلامی ایران بررسی شده است. در این راستا، ابتدا اصولی که بر شکل گیری کالبدی شهر مقدم و، در عین حال،به شدت بر آن اثرگذار بوده اند شناسایی و تجزیه و تحلیل شده اند؛ سپس فرم یا سازمان فضایی شهر، به عنوان محصول کالبدی و تجلیگاه مادی آن اصول و مفاهیم، در پویش تاریخی خود مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب، این مقاله بر مبنای اصول و ارزشهایی شکل گرفته اند که این اصول و ارزشها نیز به نوبه خود منبعث از طرز تفکر و ارزشهای فرهنگی حاکم بر جامعه بوده و در عین حال از شرایط اقلیمی و محیطی، شرایط اقتصادی، از مقولات سیاسی و ... متأثر می باشند. فقدان اصول و معیارهایی برآمده از فرهنگ و جهان بینی ایرانی و اسلامی در مقوله معماری و شهرسازیمعاصر ایران، معضلات و مشکلاتی را در این زمینه به همراه آورده است. با توجه به این امر که همیشه تفکرات و جهان بینی افراد بر زندگی آنها تاثیر گذار می باشد و آرامش انسان در گرو هماهنگ بودن با جهان بینی و ایدئولوژی خود می باشد. لزوم حکمفرمایی ارزش های شهرسازی و معماری اسلامی ایرانی امری حیاتی محسوب می گردد. همچنین مصنوعات هر جامعه باید مبتنی بر فرهنگ آن جامعه باشد تا بتواند حافظ هویت و ریشه جامعه گردد؛ پس در شهرسازی و معماری ایران، باید هم ارزش های اسلامی و هم فرهنگ اصیل ایرانی، استفاده شود تا هم سبب افزایش مقبولیت عامه گردد و هم از مشکلاتی که گریبانگیر شهرهای کنونی است بکاهد

معماری و شهرسازی اسلامی، اصول و ارزش های فرهنگی