سارا عالم - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اردبیل
وحید وزیری - استادیار گروه آموزشی مهندسی معماری دانشگاه محقق اردبیلی
علی رضایی شریف - استادیار گروه آموزشی علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی

فضاهای آیینی خصوصا مساجد، امامزاده ها و سایر اماکن مذهبی دیگر بعد از اسلام مورد توجه خاصی قرار گرفتند و بامعماری متفاوت خود حس دلبستگی را در افراد ایجاد می کردند. نوع فعالیت در این فضاها که برگرفته از باورها و اعتقاداتانسانی است و سبب شده که مکانها و فضاهایی که برای این فعالیتها در نظر گرفته شده اند از اهمیت خاصی برخوردار باشند. دلبستگی به مکان نوعی درهم تنیدگی احساسات و عواطف انسانی نسبت به محیط است و به عنوان مولفهای تاثیرگذارعلاوه بر تامین امنیت، از روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه در یک مکان مشخص حمایت کرده و باعث یادآوری خاطراتگذشته شده و راهی در جهت ارتقاء هویت افراد است. کیفیت معماری مکانهای آیینی و طرح کالبدی، یکی از عوامل محیطی موثر در حس دلبستگی به مکان و کاربران محیط است و به صورت عاملی ادراکی با بر استفادهکنندگان تاثیر میگذارد. طرحکالبدی مکانهای آیینی با القاء زیبایی و هویت و ایجاد تصاویر ذهنی و تسهیل برخی فعالیتها و روابط اجتماعی و ایجاد رضایتمندی در کاربران بر شکلگیری نسبی حس دلبستگی به مکان موثر است. این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که چه عواملی در دلبستگی به مکانهای آیینی موثر است و ما به ازای فعالیتی و کالبدی برای افزایش حس دلبستگی به مکانچیست. این مقاله سعی دارد عوامل موثر در دلبستگی به مکان را در فضاهای آیینی مورد برررسی قرار داده و نقش دلبستگی به مکان را در این فضاها مورد مطالعه قرار دهد و راهکارهایی را در دو بعد فعالیتی و کالبدی برای تداعی و متبلور ساختن حس دلبستگی به مکان ارائه دهد. این راهکارها نقش موثر و تعیین کنندهای در افزایش حس دلبستگی به مکان دارد و گامی به سوی ارتقاء هویت در فضاهای شهرهای اسلامی ایرانی در پی خواهد داشت

معماری، دلبستگی به مکان، هویت، مکانهای آیینی