وحید حیدرنتاج - استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران

باغ ایرانی با قدمت پرافتخار خود در تاریخ منظرسازی، تلفیقی است از کاربرد خاص عناصر مقدس طبیعی در ساماندهی محیطهای انسانی که با توجه به نوع نگاه ایرانیان به عناصر طبیعی، بهطور منظم در کنار هم گرد آمدهاند. در میان عناصرمقدس چهارگانه که در فرهنگ ایرانی وجود دارد، نقش نور (آتش) در معماری و باغسازی ایرانی بسیار حائز اهمیت می - باشد که متأسفانه کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این نوشتار با استفاده از روش تاریخی و رجوع به اسناد و نیز روشمطالعه موردی به بررسی نقش تاریخی نور و نورپردازی در معماری و باغ ایرانی پرداخته و با تأکید بر باغ شاه از باغهایمهم دوره صفوی در بهشهر به عنوان یکی از نمونههای برجسته باغ در کرانه جنوبی دریای خزر، حضور نور در باغ علی- الخصوص شیوه نورپردازی شبانه را در باغ و در حاشیه استخر و نهر بررسی گشته است. هدف مقاله یافتن راهکارهاییبرای نورپردازی فضا به شیوه ایرانی است، با توجه به اهمیت کارکردی و زیباشناسانه نور در فضاهای ایرانی و نظم در شیوه آرایش و آذین باغ چهلستون با نور، و دسترسی به این نتایج که نور و نورپردازی در باغ مزبور یادآور نقش مذهبی و آیینی نور در معماری ایرانی است؛ میتوان اصولی را در چگونگی بهرهمندی از نور به عنوان یک عنصر زیباکننده محیط در طراحی فضاهای سبز شهری اخذ کرد

نور، نورپردازی، باغ ایرانی، باغ شاه بهشهر