فهیمه شهیری مهرآباد - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در معماری ایران، در هر دوره و زمانه ای، هر حرکت، پیشرفت، تغییر و تحول، در راستای شکل گیری یا تغییر نیازی اقتصادی،سیاسی، اجتماعی،اقلیمی، فرهنگی،...شکل گرفته است. گذر از هر دوره و سبک درامتداد این تغییرات، هموارهدرکالبد معماری نمود پیدا کرده و توالی آن تاپیش از دوره معاصر قابل ردیابی است. دراین پژوهش بابررسی واقع گرایی اسلامی از دیدگاه فلاسفه ی اسلامی، لزوم همگام بودن با واقعیات جاری درزمانه،مورد تحلیل قرارگرفته و نمود آن درعالم قدیم وجدید مورد بررسی قرار میگیرد. هدف از این پژوهش، دنبال کردن رد پای همراهی معماری با فلسفه، و نوع نگرش به فضا، در بخشی از بناهای معاصر مذهبی(آرامگاهی) است،که موید عدم حضورشفاف و روشن اقتضائات زمانه در بدنه معماری مذهبی(آرامگاهی) است. این مطالعه از پژوهشهای کاربردی بوده،و باروش تفسیری– تاریخی Expository History و استدلال منطقیLogical Reasoning انجام شده است. فرض این پژوهش برآن است که در مجموعه حرم امام رضا(ع) به عنوان نماینده این معماری، این واقع گرایی کمرنگ شده ودر بخشهایی نادیده گرفته شده است. در مقام آزمون تفکرات و اندیشه ها، چگونگی ظهور و بروز شکلی معماری، در این مجموعه که هردو تفکر را دارا است، مورد مطالعه قرارمیگیرد. دنبال کردن رد پای همراهی معماری با فلسفه و نوع نگرش به فضا در قسمتهایی از صحنهای جدید(نمونه صحن جامع رضوی)، موید عدم حضور شفاف و روشن اقتضائات زمان در بدنه یبخش هایی از این معماری است.آنچه به ظهور رسیده است،در بسیاری از موارد، رعایت شکل و حجم براساس الگوهای تاریخی بدون احترام به اقتضائات روح زمان است

عالم جدید، عالم قدیم، روح زمانه، معماری معاصر، واقع گرایی اسلامی