ساناز سعیدی مفرد - دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- مدرس گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد،
الهام روحانی چولائی - کارشناسی مهندسی شهرسازی موسسه آموزش عالی خاوران مشهد

معماری و شهرسازی از مصادیق تبلور یافته فرهنگ مدنی یک جامعه است و هویت آن جامعه را به نمایش می گذارند،ملاحظه وجوه فرهنگی در معماری و شهرسازی، موجد کیفیتی در محیط است که بیانگر وجهی از هویت جامعه واجد آنفرهنگ می باشد. به این ترتیب محیط باید یادآور و تذکر دهنده ی ارزش ها باشد و شهر باید بتواند جامعه را به سمت ارزش های فرهنگی اش هدایت کند. شهرها و فضاهای شهری گذشته ما از استقلال، شخصیت و هویت ویژه خود برخوردار بوده اند؛مفاهیمی که نهایتا منجر به تعریف مفاهیم بزرگتری چون تعلق خاطر و حس شهروندی گشته اند؛ درحالیکه آنچه از اغلبشهرهای معاصر ما در ذهن عموم شکل می گیرد جز مجموعه ای از ساختمان های بلند، خیابانها، ادارات، پارک ها نیست.امروزه با عدم رعایت شهرسازی بومی؛ شهرهای ما دچار بحران هویت شده و هرچه می گذرد این بحران گسترده تر وعمیق تر می شود. در این میان در کشور ما، که یکی از غنی ترین سرزمین ها از نظر بهره مندی از میراث و دستاوردهای فرهنگی است ، شیفتگی به مظاهر غیر بومی و فراموشی سهوی و عمدی هویت بومی به وفور مشاهده می شود. تمامی این عوامل لزوم شناخت هویت و فرهنگ اصیل گذشته ایرانی و نمود و احیای آن در قالب شهرسازی و معماری ایرانی– اسلامی راضرورتی انکار ناپذیر ساخته است. از این رو در مقاله حاضر ابتدا مروری بر مفاهیم هویت، فرهنگ و تبیین مفهوم معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی انجام گرفته، سپس به بررسی تاثیر فرهنگ ایرانی- اسلامی در ارتقا هویت فضاهای شهری دردنیای معاصر و در نهایت تبیین ضرورت احیای هویت ایرانی – اسلامی در فضاهای شهری پرداخته شده است. نتایج بدستآمده از مطالعات حاکی از آن است که بی هویتی شهرهای معاصر، ناشی از عدم هماهنگی کالبد و ساختار فضاهای شهری ، با اصول و ارزش های فرهنگی، شیوه زیست، تاریخ و هویت ملی است، که این روند ناشی از تقلیدی ناقص از الگوهای بیگانه غربی می باشد.

فرهنگ، هویت، شهرسازی ایرانی – اسلامی، فضای شهری