اکرم اسفندیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان
مهسا بالی - دانشجوی کارشناسی دانشگاه رازی کرمانشاه

در جامعه ی سنتی ایران خانواده از واحدهای بنیادین جامعه است و خانه محور اصلی یکپارچگی خانواده است . با درک درست از سازمان فضایی یک خانه ی سنتی ایران می توان به یکی از دلایل آرامش، امنیت و هویت این خانه ها دست یافت. لایه هایفضایی در خانه گویای وجود یک شبکه ی نامریی هستند. این شبکه از دو محور عمودی و افقی (محورهای زمین و آسمان) تشکیل شده است. در این دو محور انواع فضاهای باز، سرپوشیده و بسته در مقیاس های مختلف جلوه گری می کند. عناصرتشکیل دهنده ی این فضا، سقف، کف و دیوار است که ضمن برخورداری از استقلال فضایی هیچ کدام در خود مسدود نبوده وبه نحوی از طریق بسط فضایی یا چشم اندازی یا نوری با فضاهای مجاور ارتباط برقرار می کند. الگوهای فضایی در خانه های تاریخی به طور مشخص از فرم، مضموم و حالت برخوردار بوده اند و سازمان فضایی این خانه ها به صورت همگرا پاسخگو بهشیوه ی زندگی، برقراری ارتباط متقابل با طبیعت، تأمین ایستایی و آسایش بوده است، در حالی که در خانه های دهه هایاخیر فضاها هم ارتفاع شده اند و سازمان فضایی تنوع ارتفاعی خود را از دست داده و مفهوم مقطع فضایی به یک مستطیل ساده ی تک عملکردی میل پیدا کرده است.

خانه، سازماندهی فضایی، ادراک فضایی، مقطع فضایی، فضای باز - سرپوشیده - بسته، توانمند سازی فضا