محمد مویدی - دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران و مدرس دانشگاه

شهر مجموعهای از کالبد و عملکردهاست،که براساس نیازها، فعالیتها و رفتارهای ساکنین آن شکلگرفته و بستری مناسب برایپاسخگویی به نیازها و ظرفی برای برقراری تعاملاتاجتماعی شناخته میشود. در شهرهای ایرانی فرم ظاهری هر شهر ناشی ازشهر را « هویت » محتوا و معنایی در باطن است که ریشه در جهانبینی،ارزشها،فرهنگ و طبیعت بومی آن منطقه دارد و در مجموع است که الگوی برنامهریزی، طراحی و توسعه شهر را تعیین و « هویت شهر » تعریف مینماید. با توجه به مطالعات انجام شده این وجه متمایز کننده شهر از سایر شهرها به عنوان الگویی خاص برمبنای دو معیار مهم ایرانی- اسلامی بودن بیان مینماید. با اینتعریف فضاهایعمومیشهری مفهوم بالاتری از یک فضای ساده و بیآلایش مییابند و علاوه بر پوشش خصیصههای کلی فضا، معیارهای زیباییشناختی و ارزشهای پیچیده اقتصادی و اجتماعی را نیز دربر گرفته و نقش کانون تعاملات اجتماعی شهری را برعهده دارند. بنابراین علاوه بر اینکه این فضاها در کیفیت زندگی شهروندان مؤثرند در ارتقاء سطح هویت شهری نیز نقش جدیدارند. بر این اساس برنامهریزی مناسب برای ایجاد فضاهای شهری ضرورتی دوچندان مییابد. متأسفانه عدم توجه به این موضوع هماکنون شهرهای بیهویتی را با معضلات بسیار به وجود آورده که باعث شده آنها نه برپایه هویت و امکانات محلی بلکه براساستقلیدهای نامعقول و بی توجه به جهانبینی و فرهنگ بومی، توسعه و گسترش یابند و این موضوع، بحران هویت جدی را در شهرهابه همراه داشته است. مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای و مراجعه به متون با تبیین مفهوم فضایعمومیشهری، هویت،هویت شهری به بررسی بیهویتی شهرها و ضرورت حرکت برای ایجاد الگوی هویت شهری بومیمیپردازد. مقاله با دستیابی به مبانی مورد رعایت در ایجاد الگوی شهر ایرانی- اسلامی، حس مکان آفرینی به وسیله فضاهای- عمومیشهری را یکی از عوامل اصلی هویت یابی شهرها به شمار میآورد و مطالعات نشان میدهد بر اساس مؤلفههای عملکردی، فرمی- کالبدی و معنایی که مولد حس مکان نیز میباشند و در ایجاد هویت شهری دخالت دارند به آفرینش فضاهای عمومی شهری هویتمند با بهرهگیری از معیارهایی کمک مینمایند. لذا فرآیند برنامهریزی فضاهایعمومیشهری در هویتمندی شهرهای ایرانی-اسلامی با در نظر گرفتن 5 مؤلفهانسان رفتارهای انسانی فرهنگ محیط بومی سیمای کالبدی ضرورتی دوچندان دارد

فضاهایعمومیشهری، الگوی ایرانی-اسلامی، هویت، هویت شهری