تحلیلی بر رویکردها و ارزشهای منظر در الگوهای برنامه ریزی شهری

شهرها تبلور عینیت یافته ی زیست و معیشت بشری هستند و به همین دلیل خاستگاه تمدنها نیز به شمار می روند. مدنیت، تمدن و آنچه که در زبانهای فرنگی civilization گفته می شود، همراه با فرهنگ یا culture عموماً در شهرها شکل گرفته و تکامل می یابند. منظر شهری را می توان نمادی از مظاهر فرهنگی و تمدن شهرها و متناسب با آن کشورها و اقوام و ملل مختلف دانست. زمانی برای تعریف هویت شهرها از بناهای نمادین مانند برج، مجسمه، ستون، میدان و مانند اینها استفاده می شد، که برج ایفل، مجسمه ی آزادی، ستون پیروزی در برلین، میدان آزادی در تهران، سی و سه پل در اصفهان و مجسمه ی امیراسماعیل سامانی در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان از نمونه های بارز آن هستند. بکارگیری عناصر زیبایی شناسانه در معماری و شهرسازی سابقه ای دراز در تاریخ شهر و شهرنشینی، از جمله در ایران دارد. معماریهای گوتیگ، باروک و الزام در رعایت ارتفاع یکسان و ابعاد پنجره ها در اروپا، همچنین ساخت خیابانهای درختکاری شده یا Allee، بلوار و چهارباغ از جمله کوشش هایی هستند که برای ارائه ی یک منظر شهری اثرگذار در بیننده انجام گرفته است. متأسفانه نظام برنامه ریزی شهری طی پنجاه سال تجربه در ایران، با وجود پیشرفت در ساخت و سازها و الگوگیری از کشورهای غربی، از این امر مهم غافل مانده و آن را همچون اقدامی غیرضروری، خواسته یا ناخواسته کنار گذاشته است. این مقاله کوشش دارد که بحث منظر شهری و ضرورت توجه به اهمیت آن را در برنامه ریزی شهری، با روش تحلیل محتوا و بهره گیری از مطالعات اسنادی، برای مسئولان و مدیران شهری، از جمله شوراهای شهری و شهرداری ها یادآور شده و بر این نکته تأکید ورزد که مقوله ی منظر شهری باید در شرح خدمات طرح های شهری گنجانده شده تا بتواند رونق و هویت گذشته را به شهرهای ما بازگرداند. همچنین بر اساس ضوابط و معیارهای مرتبط با منظر، راهکارهایی نیز براساس مدل سوات ارائه گردیده است.

Keywords:

منظر شهری , برنامه ریزی شهری , رویکردهای منظر , ضرورت برنامه ریزی