میثم زمانیان - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
داریوش نباتی احمدی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
حمید رجبی معماری - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمدرضا سیاهپوش - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

شناخت روابط ژنتیکی در میان ژنوتیپها در برنامههای مربوط به اصلاح نباتات ضروری میباشد، چرا که این امرسازماندهی ژرمپلاسم پایه و گزینش بهتر والدین را امکانپذیر میسازد.در این تحقیق برای تعیین تنوع ژنتیکی 12ژنوتیپ از نشانگر مولکولیRAPDاستفاده شد. بطوریکه از بین 24 پرایمر مورد استفاده، براساس میزان تشکیل باند، چندشکلی و نیز تکرار پذیری باندها تعداد 15 آغازگر انتخاب شد که تعداد 97 باند قابل تشخیص وتکرارپذیر ایجاد نمودند و 84 درصد آنها ( 82 باند) در بین ژنوتیپهای مختلف چند شکلی نشان دادند. تعدادمتوسط باندها پلیمورف برای هر آغازگر 5/6بود. برای تعیین میزان تشابه بین جمعیتها از ضریب جاکارداستفاده گردید. نتایج نشان داد که کمترین فاصله بین ژنوتیپهای رشت و یاسوج با میزان تشابه0/965و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ خمین و ژنوتیپ ایتالیا با میزان تشابه0/311رخ می دهد براساس ماتریس تشابه حاصله رو شهای مختلف کلاستر بندی مورد مقایسه قرار گرفت که با توجه به ضریب همبستگی کوفنتیک r=0/92 بین ماتریس های تشابه و ماتریس خروجی دندوگرام، کلاستر بندی براساس روشUPGMAتوانست مناسبترین گروه-بندی را ایجاد نماید. تجزیه کلاستر، ژنوتیپهای باقلا را در 5گروه اصلی تقسیم بندی نمود. نتایج این پژوهش نشان داد که کارایی مارکرRAPD براساس PCR میتواند روابط خویشاوندی و رابطه مشترک ژنتیکی بین ژنوتیپهای باقلاکه در شرایط جغرافیایی مختلف رشد میکنند را تخمین بزند