جمال فیلی - کارشناس ارشد سازه های آبی سازمان آب و برق خوزستان
محمدجواد نصراصفهانی - کارشناس ارشد سازه های آبی سازمان آب و برق خوزستان
بهرام رحیمی - کارشناس ارشد سازه های آبی شرکت مهندسین مشاور سازآب پردازان

سد فجر منبع تامین کننده آب مورد نیاز شبکه آبیاری و زهکشی 3000 هکتاری فجر (از شبکه های آبیاری و زهکشی مارون) بر رودخانه ابوالفارس در شهرستان بهبهان در استان خوزستان واقع گردیده است. ترسیب مواد رسوبی در دریاچه های سدهای انحرافی اجتناب ناپذیر بوده و عموما کل حجم مخازن در همان سالهای اولیه بهره برداری با انباشت و تجمع رسوبات همراه بوده است. بر این اساس و بدلیل عدم پیش بینی تمهیدات مناسب، تجمع رسوبات در همان بدو امر، عامل اصلی مشکلات آبگیری و ورود مواد رسوبی به دهانه آبگیر و نهایتا به کانال انتقال و شبکه اصلی آبیاری فجر بوده است. در حال حاضر عملا از سازه های احداث شده استفاده بهینه بعمل نمی اید. بطوریکه علیرغم وجود این تاسیسات هر ساله انحراف جریان پایه رودخانه به سمت دهانه ابگیر موجود ، با احداث خاکریزهای موقت جهت انسداد عرض رودخانه (بصورت سنتی) امکان پذیر می گردد. با وقوع هر گونه طغیان در رودخانه خاکریز های مذکور تخریب و احداث مجدد آنها الزامی می گردد. این امر مزید بر هزینه های بازسازی همه ساله، اتلاف دبی، مشکلات آبگیری و انتقال رسوب به کانالهای شبکه را بهمراه دارد. در این تحقیق ضمن مقایسه گزینه های مختلف علاج بخشی سیستم آبگیری، ساخت سد انحرافی جدید نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

سد انحرافی ، علاج بخشی ، بهینه سازی ، سیستم آبگیری