مژگان عزیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوشیمی دانشگاه خوارزمی
عطا شاکری - عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی

آلودگی خاک به وسیله فلزات سنگین و عناصر بالقوه سمناک یک مسئله مهم زیست محیطی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم منافع و حیات موجودات زنده را به مخاطره می اندازد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت آلودگی عناصر سرب، روی، مس، مولیبدن، کروم، نیکل، وانادیم، ارسنیک، کبالت، و کادمیم در خاک های محدوده معادن بیتومین شهرستان گیلانغرب در جنوب غرب استان کرمانشاه است. مقایسه میانگین غلظت عناصر انتخابی با میانگین غلظت آنها در خاکهای جهانی غیرآلوده نشان داد که عناصر انتخابی به جز عنصر مولیبدن و وانادیم در خاکهای آلوده به بیتومین ها غلظت بالاتر دارند نتایج فاکتور آلودگی برای عناصر انتخابی به جز عنصر مولیبدن آلودگی کم تا متوسط را نشان می دهد مولیبدن مقدار فاکتور آلودگی بسیار زیاد را در نمونه های خاک نشان داد بررسی نتانیج فاکتور غنی شدگی نشان داد که عناصر کادمیوم و مولیبدن با بیشترین مقادیر غنی شدگی به شدت تحت تاثیر فعالیت های انسانی مانند استخراج معادن بیتومین وارد خاک شده اند بررسی تحلیل مولفه اصلی نشان می دهد که عناصر اسکاندیم، آهن، آلومینیوم، کبالت، سرب، منگنز، کروم دارای منشاء مشترک و زمین زاد هستند و عناصر مولیبدن آرسنیک وانادیوم سلنیم مس و کادمیم بیشتر تحت تاثیر غلظت ترکیبات نفتی کل و فعالیتهای معدن کاری بیتومین ها رهاسازی و در خاک محدوده مورد مطالعه تمرکز یافته اند به طور کلی نتیجه این تحقیق نشان داد که عناصر بالقوه سمناک انتخابی به طور طبیعی در خاک های اطراف معادن بیتومین گیلانغرب وجود دارند، اما فعالیتهای انسانی باعث آزادسازی سریعتر برخی از این عناصر و تجمع بیشتر آنها در خاک شده است

آلودگی خاک ، بیتومین ، عناصربالقوه سمناک ، فاکتورآلودگی و غنی شدگی ، گیلانغرب