سعید صمدی - استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان
الهه مهری دهنوی - کارشناس ارشد دانشکده ادبیات واحد خمینی شهر دانشگاه آزاد اسلامی
مصطفی رجبی - استادیار دانشکده ادبیات واحد خمینی شهر دانشگاه آزاد اسلامی

نظریه پردازان توسعه، توسعه نظام مالی اقتصاد را نمودی از توسعه کل اقتصاد می دانند. اهمیت و جایگاه نظام مالی به نحوی است که برخی اندیشمندان، تفاوت جوامع توسعه یافته و غیر توسعه یافته را نه در تفاوت تکنولوژی بلکه در میزان توسعه یافتگی نظام مالی آن ها می دانند. بازار اوراق بهادار که در واقع قلب تپنده این نظام به حساب می آید، می تواند با برنامه ریزی و مدیریت صحیح، به نحوی غیرمستقیم در هدایت کل اقتصاد نقشی اثر بخش داشته باشد و بر طرف کردن مشکلات این بازار می تواند نقش موثری بر روی توسعه نظام مالی کشور داشته باشد. یکی از مشکلات عمده این بازار دستکاری قیمت شرکت ها در این بازار است. در این مقاله ابتدا با انجام آزمون تسلسل وجود بازدهی غیرعادی در میان شرکت ها در طی سال های 1382 تا 1385 (که شرکت ها از نوسانات شدید غیرتصادفی قیمتی برخوردار بوده اند) مورد بررسی قرار گرفت. شرکت هایی که روند قیمتی آن ها تصادفی نبوده و قیمت سهم در هر مقطع با قیمت های گذشته دارای خود همبستگی باشد بیان کننده وجود دستکاری در سهم مذکور خواهد بود. در بخش بعدی با استفاده ا زرگرسیون لاجیت مدلی برای احتمال وقوع دستکاری قیمت با استفاده از متغیرهای P/E، اندازه شرکت، نقدشوندگی سهم و ارزش مبادلات طراحی شد. برای این کار از داده های سال 1384 که در آن قیمت سهام از نوسانات بیشتری برخرودار بودند استفاده شده است. در ادامه سهم هر یک از این متغیرها بر قیمت سهام از نوسانات بیشتری برخوردار بودند استفاده شده است. در ادامه سهم هر یک از این متغیرها بر روی دستکاری قیمت شرکت ها در بورس تهران تعیین و مشخص گردید که به جز متغیر ارزش مبادلات بقیه متغیرها با دستکاری قیمت رابطه معکوس دارند. در انتها نیز نقش این عوامل در بازار اوراق بهادار و تاثیرآن ها بر روی نظام مالی مورد بررسی قرار گرفت.

دستکاری قیمت، نقد شوندگی سهم، ارزش مبادلات، نسبت P/E