ایمان باستانی فر - استادیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان
شهرام رئیسی دهکردی - استادیار موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی هشت بهشت اصفهان و کارشناس بانک ملی ایران
محمد واعظ برزانی - دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر در معرض تحریمهای مختلف در ابعاد سیاسی و اقتصادی بوده است. براساس مبانی نظری حاکم بر تحریمها، ایجاد و اعمال تحریم بر یک کشور باعث برهم خوردن ثبات در فضای اقتصادی کشور هدف شده که تورم و بی ثباتی در بازارهای مالی از مهمترین دستآوردهای آن میگردد. بنابراین ضرورت شیوه های تأمین مالی جهت خنثی سازی اثرات تحریم ضروری است. یکی از این شیوه ها، انتشار اوراق صکوک است. از آنجا که در صکوک استصناع، کارفرما و سازنده محصول هر دو از ویژگیهای محصول آشنایی دارد لذا این نوع ازصکوک، با عدم تقارن اطلاعاتی بیشتری نسبت به سایر انواع دیگر روبه رو است و با توجه به نظر غالب مراجع و فقهای شیعه، عقد استصناع به صورت عقد مستقل یا در قالب اجاره، بیع، جعاله و صلح امکانپذیر است. از سوی دیگر، با توجه به رتبه ی کشور در بین بیست کشور برتر جهان در تولید دانش، اقتصاد ایران دارای ظرفیتهای بالقوه در تبدیل دانش ایجاد شده برای تولید کالاهای اقتصادی است که نیازمند مجموعه ای از سیاستها و ایجاد نهادهای نوین است. یکی از نهادهای نوین، شرکتهای دانش بنیان است و درصورتیکه بتوان آنها را تأمین مالی نمود، میتوانند با ایجاد جریان تولید کالا و خدمات مبتنی بر دانش، اثرات تحریمهای بین المللی را خنثی کنند. در این مقاله با معرفی الگویی کاربردی، جهت ایجاد و استقرار نوع خاصی از صکوک استصناع در عرصه ی فناوریهای دانش بنیان، اثرات تحریم در چارچوب یک الگوی (IS-LM) تحلیل و براساس روش کالیبراسیون و نرم افزار متمتیکا برآورد میگردد. نتایج نشان میدهد در شرایط تحریم، استفاده از صکوک استصناع در عرصه ی فناوریهای دانش بنیان میتواند اثرات تحریمها را خنثی، تولیدات مبتنی بر فناوریهای نوین را گسترش و اثرات وابستگی به کالاهای تحریم شده راکاهش دهد. به عبارتی با بسترسازی جهت نشر صکوک استصناع در عرصه ی فناوریهای دانش بنیان، میتوان با 2/3 درصد سرمایه گذاری در عرصه شرکتهای دانش بنیان، 10 درصد ازکاهش تولید ناخالص داخلی به واسطه ی اثرات تحریمها را خنثی نمود.

تحریم، صکوک استصناع، IS و LM ، کالیبراسیون