ناصر گلبانگ - استادیار گروه زیست شناسی دانشگاه اصفهان
مهدی حسن شاهیان - دانشجوی کارشناسی ارشد میکروبیولوژی
گیتی امتیازی - استاد گروه زیست شناسی دانشگاه اصفهان

ترکیبات فنلی ، فنل و مشتقات فنل ، آلوده کننده های محیطی هستند که در پساب های صنعتی مختلف مانند تبدیلات زغال سنگ ، پالایشگاه نفت ، کارخانه های شیمیایی و پتروشیمی وجود دارند. حضور این ترکیبات در پساب کارخانه ذوب آهن اصفهان خطر جدی برای محیط زیست منطقه در پی دارد. بهترین و کم هزینه ترین روش تصفیه پساب های آلوده به فنل و ترکیبات فنلی استفاده از روش های تصفیه زیستی است. در این تحقیق ، 15 سویه باکتریایی تجزیه کننده فنل از مکان های مختلف کارخانه ذوب آهن اصفهان جداسازی گردید. از بین این 15 سویه باکتریایی ، 5 سویه به عنوان سویه های غالب با نام سویه های B3, C1, C4, C7, D14 شناخته شدند ، که قابلیت بالایی برای حذف فنل نشان می دادند . سپس اثر غلظت های مختلف فنل (900-100 میلی گرم بر لیتر ) بر میزان رشد ، تنفس و تشکیل بیوفیلم این 5 سویه بررسی شد . نتایج حاکی از آن بود که که کلیه سویه ها تا غلظت 500 میلی گرم بر لیتر فنل ، رشد و حذف فنل مناسبی نشان می دادند ؛ اما در این بین میزان رشد سویه B3 در غلظت 300 میلی گرم بر لیتر بالاتر از چهار سویه دیگر بود و همین سویه ، بالاترین بیوفیلم را در این غلظت تشکیل می داد. تنفس سویه ها در غلظت های فزاینده فنل متناسب با رشد آن هاست به طوری که اکثر سویه ها بالاترین تنفس را در غلظت 500-400 میلی گرم بر لیتر فنل نشان می دادند و در همین غلظت بالاترین رشد و بیوفیلم را داشتند. دوره انکوباسیون نیز تاثیر به سزای بر حذف فنل سویه ها داشت . بدین صورت که در دوره انکوباسیون 24 ساعته تنها بتا غلظت 500 میلی گرم بر لیتر تجزیه می گردید ؛ اما با افزایش این زمان به 48 ساعت ، فنل به طور کامل تا غلظت 900 میلی گرم بر لیتر تجزیه می گردید. با به کارگیری این سویه ها در حوضچه های تصفیه فنل کارخانه ذوب آهن می توان میزان آلودگی فنلی این کارخانه را به طور قابل توجهی کاهش داد.

فنل ، آلودگی فنلی ، تجزیه زیستی ، بیوفیلم ، تنفس