حسین شیرانی - استادیار گروه خاکشناسی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه ولی عصر ، رفسنجان
محمدعلی حاج عباسی - استاد گروه خاکشناسی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه صنعتی اصفهان
مجید افیونی - استاد گروه خاکشناسی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه صنعتی اصفهان
حسین دشتی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه ولی عصر ، رفسنجان

لجن فاضلاب مقدار نسبتاً زیادی مواد آلی و املاح دارد که بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیر می گذارد و در صورت استفاده بهینه می تواند به عنوان یک کود ارزان قیمت مورد استفاده قرار گیرد . در ایران مطالعات در زمینه تأثیر لجن فاضلاب بر خواص شیمیایی خاک تا حدودی انجام گرفته است ولی تحقیقات بر روی خواص فیزیکی خاک اندک است . در این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تجمعی لجن فاضلاب بر هدایت هیدرولیکی ، جرم مخصوص ظاهری ، پایداری خاکدانه ، نفوذ آب در خاک ، EC و pH خاک ، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار ( صفر ، 22/5×1 ، 22/5×2 ، 22/5 ×3 ، 45×1 ، 45× 2 و 45× 3 تن در هکتار لجن فاضلاب ) در سه تکرار به مدت سه سال انجام گرفت. پس از اعمال تیمارها در سال سوم ، خواص فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری گردید. با افزایش سطح لجن ، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک ، نفوذپذیری ، پایداری خاکدانه و EC خاک افزایش و وزن مخصوص ظاهری کاهظ یافت. همبستگی معنی داری بین مقدار لجن و خصوصیات فیزیکی وجود داشت. در تجزیه به عاملها ، مقدار لجن و کلیه خصوصیات فیزیکی خاک با ضرایب بالا در عامل اول یعنی عامل خواص فیزیکی که بیش از 71 درصد واریانس را توجیه می کند ، حضور یافتند که نشان دهنده تأثیر زیاد لجن بر خواص فیزیکی خاک بود. در عامل دوم که عامل pH با عامل خصوصیات شیمیایی خاک است ، فقط pH دارای ضریب بالا بود . عامل دوم 17 درصد از واریانس موجود را توجیه نمود و هیچ رابطه ای با خواص فیزیکی خاک نشان نداد.

اثر تجمعی ، لجن فاضلاب ، خواص فیزیکی و شیمیایی خاک ، تجزیه به عاملها