حسن هاشمی - عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
محمدمهدی امین - استادیار ، مرکز تحقیقات محیط زیست ، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
بیژن بینا - استاد ، مرکز تحقیقات محیط زیست ، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
محمد عبدالهی - عضو هیات علمی گروه فیزیک پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

برای بررسی تأثیر اشعه گاما بر گندزدایی آب و فاضلاب ، نمونه های آب خام و آب فیلتر شده تصفیه خانه آب اصفهان ، نمونه های پساب ثانویه خروجی تصفیه خانه فاضلاب شمال اصفهان ، پساب ثانویه زلال سازی با زمان ماند یک روز و پساب ثانویه فیلتر شده جمع آوری شد . با استفاده از دستگاه درمانی CO60 مولد اشعه گاما با نرخ انتشار اشعه 405/38 CGy/min، نمونه های آب در دزهای 160-20 Gy و نمونه های پساب در دزهای 240-80 Gy پرتودهی گردید. برای تعیین میزان کلیفرم های کل و مدفوعی در نمونه های آب در دز 160Gy از اشعه گاما غیرفعال شدند. کارایی اشعه گاما در غیرفعال سازی کلیفرم های کل پساب در دز 240Gy ، بسته به کیفیت آنها متفاوت بود و برای نمونه های پساب ثانویه ، زلال شده و فیلتر شده به ترتیب 56، 83 ، 64 درصد بود. کاهش کلیفرم های مدفوعی نیز به ترتیب 46، 58 ، 81 درصد به دست آمد. همچنین کاهش موثر (5 تا 80 درصد) بار کلیفرمی نمونه های پساب ، در دزهای 240-120 Gy مشاهده شد. طبق منحنی های دز - پاسخ ، با افزایش دز پرتو ، غیرفعال سازی کلیفرم ها به صورت خطی افزایش می یابد. با دز گامای مورد استفاده در این مطالعه در نمونه های آب ، راندمان حذف کامل کلیفرم ها حاصل گردید. اما برای نمونه های فاضلاب با وجود راندمان های بالای 80 درصد در نمونه های فیلتر شده پساب ، هنوز استاندارد زیست محیطی مرتبط با پارامترهای میکربی پساب برآورده نمی شود، بنابراین لازم است دزهای بالاتر اشعه مورد استفاده قرار گیرد.

گندزدایی ، آب و پساب ، اشعه گاما