سیدمرتضی سیدیان - استادیار گروه آبخیزداری ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه گنبد کاووس
محمود شفاعی بجستان - استاد گروه سازه های آبی ، دانشکده مهندسی علوم آب ، دانشگاه شهید چمران اهواز

در آبگیرهای جانبی بخشی از جریان کانال اصلی از بالا دست به سمت آبگیر جدا می شود که این بخش جداشده را مجرای جریان می نامند . میزان دبی و رسوب ورودی به آبگیر و نیز طراحی صفحات مستغرق به منظور کنترل رسوب ورودی به آبگیر مستلزم تعیین ابعاد مجرای جریان است . تاکنون تحقیقات زیادی بر روی ضریب دبی جریان و یا نسبت آبگیری در آبگیرها انجام گردیده ولی توجه کمتری به الگوی جریان سه بعدی و ابعاد مجرای جریان شده است . در این مطالعه ابتدا آزمایش های مختلفی در یک فلوم آزمایشگاهی با آبگیر جانبی با زاویه 90 درجه انجام و مؤلفه های سه بعدی سرعت اندازه گیری شد . از این داده ها برای واسنجی و صحت سنجی مدل ریاضی SSIM2 استفاده و این مدل برای شرایط هیدرولیکی دیگری نیز اجرا گردید تا محدوده قابل قبولی از داده ها حاصل شود . با تجزیه و تحلیل داده های حصال ، ابعاد مجرای جریان برای شرایط هیدرولیکی مختلف تعیین و روابطی برای پیش بینی این ابعاد ارائه شد . این روابط با نتایج سایر محققان مقایسه گردید. نتایج نشان داد که عرض مجرای جریان در کف و سطح با نسبت آبگیری رابطه مستقیم دارد . همچنین قدرت جریان ثانویه تشکیل شده در ابتدای آبگیر که در انتقال بار کف به آبگیر مؤثر اس ، محاسبه و مشخص شد که با عدد فرود نسبت عکس و با نسبت آبگیری رابطه مستقیم دارد.

آبگیر جانبی ، مجرای جریان ، قدرت گردابی ، مدل SSIM2 ، الگوهای جریان