ارزیابی استفاده از سیستم زهکشی به منظور پایین انداختن سفره آب زیرزمینی دشت شیراز با استفاده از مدل PMWIN

دشت شیراز به دلیل افزایش جمعیت شهری و تبدیل اراضی زراعی و باغها به اماکن مسکونی و همچنین تخریب قناتها که در گذشته کار زهکشی دشت را بر عهده داشتند، با مشکل بالا آمدن سفره آب زیرزمینی در مناطق جنوبی و جنوب شرقی خود مواجه بوده است. برای غلبه بر این مشکل از سال ١٣٨٢ در این دشت اقدام به احداث سه رشته زهکش شده است که تاکنون بیش از نیمی از یکی از این سه رشته زهکش به طول تقریبی 14/6 کیلومتر در شرق شهر احداث گردیده است. در این تحقیق استفاده از سیستم زهکشی برای پایین انداختن سفره آب زیرزمینی دشت شیراز در سناریوهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. در این زمینه ابتدا رفتار هیدرولیکی آبخوان دشت شیراز با استفاده از مدل PMWIN مدل سازی شد. در این مدل، زهکش های بزرگ در حال احداث در این دشت نیز دیده شد و اطلاعات بارندگی و تبخیر اندازه گیری شده در دشت، میزان تغذیه و تخلیه سفره از طریق قناتها و مسیر رودخانه خشک و چنار راهدار و همچنین میزان برداشت آب از چاهها و تغذیه آبخوان به علت فاضلاب برگشتی در مدل منظور گردیدند. سپس با واسنجی و صحت سنجی مدل و تعیین کلیه پارامترهای مورد نیاز، وضعیت سطح آب زیرزمینی دشت در پایان اجرای زهکش و در سناریوهای مختلف شبیه سازی گردید. بررسی نتایج حاصل از مدل نشان دهنده عملکرد خوب زهکش ها بود که در افزونی دبی زهکشی شده در مقایسه با ورودی و خروجی از دشت در تمام سناریو ها خود را نشان داد. همان گونه که انتظار می رفت، در حالت خشکسالی (سناریوی ٣) کمترین دبی های ورودی و خروجی و زهکشی شده از دشت را داشت و درحالت ترسالی (سناریوی ٤) بیشترین دبی ها مشاهده شد. بررسی ها نشان داد برای آنکه سطح آب زیرزمینی تا عمق مورد نظر طراح پایین بیفتد باید خطوط فرعی زهکش نیز اجرا شوند که در غیر این صورت مقدار دبی زهکشی شده از نصف برآورد طراح نیز کمتر خواهد بود.

Keywords:

آب زیرزمینی , دشت شیراز , سیستم زهکش , PMWIN , مدل سازی